không còn là anh ta đang hành động nữa; đó là tinh thần của một
người khác đang chi phối anh ta.
Lẽ ra, tôi phải dừng lại ở đây, nhưng suy nghĩ khiếm nhã sẽ được
ông tha thứ cho tôi dễ dàng hơn là suy nghĩ sót. Đó là một kinh
nghiệm mà xem chừng đôi lần ông đã từng trải, khi được một nam
hoặc một nữ diễn viên mới vào nghề mời đến nhà nàng, để phát biểu
về tài năng của nàng trong không khí chuyện trò thân mật, ông đã
khen nàng là có tâm hồn, có mẫn cảm, có tâm tình, ông đã hết lời tán
tụng nàng, và lúc chia tay ra về, ông đã để nàng lại với niềm hy vọng
đạt được những thành công to lớn nhất. Song, sự thể ra sao? Nàng ra
mắt, nàng bị huýt sáo và ông cũng tự nhủ thầm huýt sáo là phải. Cái
đó là do đâu? Phải chăng mới từ sáng đến tối mà nàng đã đánh mất
tâm hồn, sự mẫn cảm, tâm tình của mình? Không phải; nhưng ở tầng
nhà dưới của nàng, ông đứng sát đất với nàng; ông lắng nghe nàng mà
chẳng bận tâm gì đến các ước lệ; nàng đứng đối diện với ông, giữa hai
người không có một kiểu mẫu nào để so sánh; ông hài lòng với giọng
nói của nàng, với cử chỉ của nàng, với biểu hiện của nàng, với bộ điệu
của nàng; tất cả đều tương xứng với cử tọa và với khoảng không gian;
chẳng có gì đòi hỏi phải khuếch đại. Trên sân khấu, mọi thứ đều thay
đổi; ở đây cần phải có một nhân vật khác, bởi vì tất cả đã trở nên rộng
lớn hơn.
Trên một sân khấu đặc biệt, trong một phòng khách ở đó khán giả
gần như đứng ngang tầm với diễn viên, nhân vật kịch thực sự chắc gây
cho ông ấn tượng là to lớn, khổng lồ, và xem xong đi ra, chắc hẳn ông
đã tâm sự với bạn ông: “Nàng sẽ không thành công, nàng quá đáng
lắm”, và sự thắng lợi của nàng trên sân khấu hẳn làm ông kinh ngạc.
Một lần nữa, dù đó là hay hay dở thì người diễn viên cũng không nói
gì, không làm gì ở ngoài đời giống hệt như trên sân khấu: đó là một
thế giới khác.
Nhưng có một sự việc rành rành, tôi được tu viện trưởng Galiani,
một con người thật thà, có tài trí độc đáo và sắc sảo kể cho nghe, và
