nhu cầu giới thiệu cho thiên hạ biết những thành tựu của mình. F.
Grimm là nhà hoạt động văn học Đức sinh sống ở Paris nảy ra ý định
cho lưu hành tờ Thư tín văn học... kể trên từ 1753 nhằm đáp ứng nhu
cầu tha thiết ấy.
Diderot tham gia viết bài thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau cho Thư
tín văn học... từ 1757. Riêng về hội họa, ông bắt đầu viết bài phê bình
tranh trưng bày trong phòng triển lãm kể từ cuộc triển lãm năm 1759
và liên tục cho tớỉ khi ông sắp qua đời. Những bài phê bình ấy về sau
được tập hợp lại thành Các phòng triển lãm (Salons, 1759-1781).
Theo R. Desné, cũng chính Diderot là người đã viết các bài phê bình
hội họa của cả các cuộc triển lãm năm 1755 và 1757, chứ không phải
chỉ từ 1759 trở đi. In kèm theo Phòng triển lãm 1765 là Những tùy bút
về hội họa (Essais sur la peinture - Có tài liệu ghi là Essai sur la
peinture). Đây là công trình nghiên cứu quan trọng nhất trong lĩnh vực
này của Diderot. Tất cả gồm bảy tùy bút liên kết với nhau thành một
hệ thống khá chặt chẽ nên cũng có thể xem như đó là bảy phần của
một tùy bút duy nhất. Riêng tùy bút thứ sáu, nhan đề Vài lời của tôi về
kiến trúc (Mon mot sur l’architecture), tưởng chừng như chẳng có liên
quan gì đến chủ điểm nghiên cứu. Nhưng thực ra, kiến trúc ở đây được
tác giả xét đến trong mối liên quan với hội họa. Những tùy bút về hội
họa đến 1795, sau khi tác giả qua đời đã lâu, mới ra mắt công chúng
và lập tức được dư luận đánh giá là sản phẩm tinh thần của một thiên
tài độc đáo. Sau công trình đó, Diderot còn viết Suy nghĩ tản mạn về
hội họa, điêu khắc, kiến trúc và thơ ca (Pensées détachées sur la
peinture, la sculpture, I’architecture et la poésie, in năm 1787), một tác
phẩm có hình thức đặc biệt và nội dung cũng không kém phần sâu sắc.
Càng đi sâu vào lĩnh vực nghiên cứu và phê bình nghệ thuật,
Diderot càng chú ý đến công việc “bếp núc” của nghề nghiệp, ông
không chỉ xem tranh trong các phòng triển lãm mà còn năng lui tới
những xưởng vẽ của các họa sĩ có tên tuổi như Chardin, Greuze... Các
nghệ sĩ rất quý mến lòng ham hiểu biết của nhà triết học. Nhiều lần
