của các đối tượng kia; giác quan nội tại sẽ nổi loạn chống lại nó; và nó
sẽ đành phải tự hào là mình dũng cảm.
Theo tôi, như vậy là Hutcheson và các môn đệ của ông cố gắng
thiết lập tính tất nhiên của giác quan nội tại về cái đẹp; nhưng họ chỉ
chứng minh được rằng có một cái gì đó mù mờ và khó hiểu trong niềm
hứng thú mà cái đẹp gây nên cho chúng ta; rằng niềm hứng thú ấy
dường như độc lập với nhận thức về các mối liên quan và các tri giác;
rằng sự chiêm nghiệm cái hữu ích chẳng có vai trò gì ở đây, và rằng
niềm hứng thú ấy tạo nên những kẻ hâm mộ mà chẳng có các phần
thưởng hay sự de dọa nào lung lạc nổi.
Vả lại, các triết gia ấy phân biệt trong các vật hữu hình một cái
đẹp tuyệt đối và một cái đẹp tương đối. Họ không hề hiểu một cái đẹp
tuyệt đối là một tính chất cố hữu trong đối tượng đến mức nó làm cho
đối tương trở thành đẹp tự bản thân nó, chẳng có bất cứ mối liên quan
gì với tâm hồn nhìn đối tượng và đánh giá đối tượng. Thuật ngữ đẹp,
giống như các tên gọi khác của những ý niệm rõ rệt, theo họ, chính là
để chỉ sự tri giác một tính chất; cũng như cái lạnh và cái nóng, cái ngọt
và cái đắng là những cảm giác của tâm hồn chúng ta, tuy rằng chắc
hẳn chẳng có gì là giống với những cảm giác ấy trong các đối tượng
khơi gợi nên chúng, mặc dù thiên kiến quần chúng lại đánh giá khác.
Người ta không hiểu - họ bảo thế - tại sao các đối tượng lại có thể
được gọi là đẹp nếu không có một trí năng được phú bẩm giác quan về
vẻ đẹp để tán dương chúng. Vậy là họ hiểu cái đẹp tuyệt đối là cái đẹp
người ta nhận thấy ở một số đối tượng, chẳng so sánh chúng với bất
cứ cái gì khác bên ngoài mà các đối tượng ấy là sự mô phỏng và thể
hiện. Đó là - họ bảo thế - vẻ đẹp mà chúng ta nhận thấy trong các công
trình của tự nhiên, trong một số hình dạng nhân tạo, và trong các diện
mạo; các hình khối, các bề mặt; và họ hiểu cái đẹp tương đối là cái
đẹp người ta nhận thấy trong các đối tượng nói chung được xem như
những mô phỏng và những hình ảnh của một số cái khác. Vậy là sự
phân chia của họ dựa trên cơ sở những nguồn gốc khác nhau của niềm
