nghĩa ấy, mọi bông hoa đều đẹp, mọi con cá đều đẹp; nhưng là cái đẹp
nào? cái đẹp mà tôi gọi là cái đẹp thực tế.
Nếu tôi xem xét bông hoa và con cá liên quan với các bông hoa
khác và những con cá khác; khi tôi bảo rằng chúng đẹp, điều đó có
nghĩa giữa các thực thể cùng loại với chúng, giữa các bông hoa thì
bông hoa này, giữa các con cá thì con cá này, gợi dậy trong tôi nhiều
nhất những ý niệm về các tương quan, và rõ nhất một số tương quan
nào đấy; bởi vì tôi sẽ nhanh chóng chỉ ra rằng tất cả những tương quan
không phải có cùng tính chất như nhau, nên chúng góp phần vào vẻ
đẹp cũng nhiều ít khác nhau. Song tôi có thể quả quyết rằng, với cách
thức mới xem xét các thực thể ấy, có đẹp và xấu) nhưng cái đẹp nào,
cái xấu nào? cái mà người ta gọi là tương đối.
Nếu thay vì một bông hoa hoặc một con cá, người ta khái quát
lên, và người ta lấy một cái cây hoặc một con vật; nếu người ta loại
biệt ra, và người ta lấy một bông hồng và một con cá thờn bơn, người
ta sẽ luôn luôn thấy có sự phân biệt giữa cái đẹp tương đối và cái đẹp
thực tế.
Do đó, người ta thấy rằng có nhiều cái đẹp tương đối, và một
bông hoa tuy-líp có thể là đẹp hay xấu trong số các hoa tuy-líp, đẹp
hay xấu trong số các loài hoa, đẹp hay xấu trong số các loài cây, đẹp
hay xấu trong số trong số các sản phẩm của tự nhiên.
Song người ta hiểu rằng cần phải nhìn thấy nhiều bông hồng và
nhiều con cá thờn bơn, mới có thể phát biểu được rằng những bông
hồng này, những con cá thờn bơn này là đẹp hay xấu trong số những
bông hồng và những con cá thờn bơn; nhìn thấy nhiều cái cây và nhiều
con cá, mới có thể phát biểu hoa hồng và cá thờn bơn là đẹp hay xấu
trong số các loài cây và các loài cá, và cần phải có sự hiểu biết rộng
lớn về tự nhiên, mới có thể phát biểu được rằng chúng là đẹp hay xấu
trong số các sản phẩm của tự nhiên.
Vậy người ta muốn nói gì khi bảo một nghệ sĩ: Bạn hãy mô
phỏng tự nhiên đẹp? Hoặc người ta chẳng biết mình ra lệnh cái gì,
