IV
ĐIỀU MỌI NGƯỜI BIẾT VỀ BIỂU HIỆN
VÀ KHÍA CẠNH MỌI NGƯỜI KHÔNG BIẾT
Sunt lacrymae rerum, et mentem mortalia
pectora tangunt
Biểu hiện nói chung là hình ảnh của một tình cảm.
Một diễn viên không thành thạo về hội họa là một diễn viên
xoàng; một họa sĩ không phải người xem tướng giỏi là một họa sĩ
xoàng.
Trong mỗi phần của thế giới, có từng miền; trong cùng một miền,
có từng tỉnh; trong một tỉnh, có từng thành phố; trong một thành phố,
có từng gia đình; trong một gia đình, có từng cá nhân; trong một cá
nhân, từng khoảnh khắc có diện mạo của nó, biểu hiện của nó.
Con người nổi giận, y chăm chú, y tò mò, y yêu, y ghét, y khinh
bỉ, y thờ ơ, y ngưỡng mộ; và mỗi xao động của tâm hồn y đều hiện lên
trên mặt thành những nét rõ ràng, minh bạch ta chẳng bao giờ lầm lẫn.
Trên mặt y! Tôi bảo sao? trên miệng y, trên má y, trong mắt y, ở
từng bộ phận của mặt y. Mắt sáng lên, tắt di, đờ đẫn, ngơ ngác, chăm
chăm; và óc tưởng tượng phong phú của họa sĩ là một sưu tập đồ sộ về
tất cả những biểu hiện ấy. Mỗi người chúng ta đều có cái phần dự trữ
nho nhỏ đó của mình; và đấy là cơ sở để chúng ta đánh giá về cái xấu
và cái đẹp. Hãy để ý đến điều đó mà xem, ông bạn ạ; hãy tự hỏi mình
khi thấy một người đàn ông hoặc một người đàn bà, và ông sẽ nhận ra
rằng bao giờ cũng thế, chính hình ảnh của một tính tốt hoặc dấu ấn ít
