tám tuổi, anh ta không làm gì và có triển vọng chẳng có gì làm suốt đời?
Nếu thượng đế ban cho anh một ham muốn say sưa về một cái gì đó, dù chỉ
là thú câu cá đi chăng nữa, tôi cũng vui lòng tôn trọng. Nhưng anh sẽ làm gì
ở Milan sau khi được ân xá? Anh sẽ cưỡi một con ngựa mua từ bên Anh,
vào một giờ nào đó rồi vào giờ khác vì không biết làm gì, anh sẽ đến nhà
một ả nhân tình mà anh không yêu bằng con ngựa của anh… tuy nhiên, nếu
phu nhân ra lệnh, tôi sẽ cố tạo lối sống ấy cho cháu phu nhân.
— Em muốn hắn là sĩ quan, nữ công tước nói.
— Em định khuyên một vị vua chúa giao một chức vụ, vào lúc nào đó
sẽ trở thành quan trọng cho một thanh niên có khả năng hưng phấn, lại đã tỏ
rõ sự hưng phấn của mình đối với Napoléon đến mức xông đến Waterloo để
theo ông ta ư? Em hãy nghĩ đến tình cảnh của tất cả bọn chúng tôi, nếu ở
Waterloo, Napoléon chiến thắng! Lúc ấy chúng ta không có những người tự
do để lo ngại, đành thế, nhưng vua chúa các cựu triều chỉ có thể tiếp tục trị
vì nếu chịu cưới con gái các vị thống chế của hoàng đế. Vậy, nếu Fabrice
theo nghiệp võ thì tiền đồ của Fabrice sẽ như con sóc trong lồng quay, chạy
nhảy nhiều mà không đi tới được bước nào. Anh ta sẽ phiền muộn bị những
sĩ quan bình dân trung niên thời nay, nghĩa là có lẽ trong vòng năm mươi
năm tới, khi chúng ta đang còn sợ sệt và tôn giáo chưa được phục hồi, là
không có khả năng hưng phấn và kém thông minh.
Tôi đã nghĩ đến một điều, nhưng điều này thoạt tiên sẽ làm em giẫy
nảy và sẽ làm tôi khó nhọc không biết bao nhiêu, khó nhọc không phải chỉ
trong một hôm, một việc liều lĩnh tôi muốn làm vì em. Nhưng em hãy nói,
nếu em biết, có việc điên cuồng liều lĩnh nào mà tôi không làm để được
thưởng một nụ cười.
— Cái gì vậy? Nữ công tước hỏi.
— Thế này đây! Chúng ta đã từng có ở Parme ba vị tổng giám mục
thuộc dòng họ phu nhân: Ascagne Del Dongo người đã viết văn, năm 16…
