— Ấy chớ! Đừng đến Parme! Nữ công tước thét. Bà không muốn bá
tước Mosca thấy bà nói chuyện với Fabrice.
Lần sau hai người gặp nhau ở Plaisance. Lần này công tước phu nhân
không bình tĩnh: Giông tố đã nổi ở triều đình, cánh nữ hầu tước Raversi hầu
như đại thắng lợi, tướng Fabio Conti, thủ lĩnh cái mà ở Parme người ta gọi
là đảng tự do, có khả năng thay thế bá tước Mosca. Trừ cái tên của người
đối thủ ngày càng được hoàng thân sủng ái, còn thì nữ công tước nói tất với
Fabrice. Bà lại tranh luận lần nữa về tiền đồ mà Fabrice có thể đạt tới, dù
đang có triển vọng mất sự che chở vô cùng hiệu lực của bá tước, Fabrice
kêu to:
— Cháu sẽ sống ba năm ở viện thần học Naples. Nhưng vì trước hết
cháu phải là một công tử và cô không bắt cháu sống cảnh khắc khổ của một
học viện chủng viện đức hạnh, cho nên việc lưu trú ở Naples đó không làm
cháu sợ hãi chút nào, sống ở đấy cũng sẽ không thua gì ở Romagnano. Xã
hội trưởng giả ở nơi này bắt đầu thấy cháu có vẻ Jacobins. Trong lúc lưu
vong, cháu nhận thấy cháu không biết gì cả, không biết cả đến chữ La tinh
đến chính tả. Cháu từng có dự định học lại ở Novare, cháu sẵn lòng học
thần học ở Naples. Đó là một khóa học phức tạp.
Công tước phu nhân rất bằng lòng, bà nói:
— Nếu ông bá tước và cô bị đuổi đi, chúng tôi sẽ đến thăm anh tại
Naples. Nhưng anh đã đồng ý mang bít tất tím trong khi chưa có gì thay
đổi, thì bá tước vốn là người rất hiểu biết nước Ý hiện nay, bá tước cậy tôi
trao anh một ý kiến: Người ta dạy gì, anh tin hay không tin mặc, nhưng
đừng bao giờ cãi lại. Hãy tưởng tượng người ta dạy cho anh luật đánh bài
whist mà xem! Anh có cái gì về luật đó không nào? Tôi có nói với bá tước
là anh có đức tin và ông cho thế là tốt, điều ấy có ích ở cõi đời này và ở cõi
đời kia. Tuy nhiên, nếu anh đã tin thì đừng để rơi vào thói tầm thường nói
về Voltaire, Diderot, Raynal một cách ghê tởm, cũng như về những anh
người Pháp mất trí đã báo trước chế độ lưỡng viện. Những tên đó, anh cần
