lăng lần nữa. Khi chia tay, quận công nói: “À! Tôi cần viết mấy chữ thăm
hỏi tướng trấn thủ nữa chứ”. Quận công viết và trao cho ông cố tôi một bức
thư vài dòng, rồi ông lấy lại để niêm phong nói: “Thế này lịch sự hơn!”. Cụ
Vespasien Del Dongo ra đi, nhưng khi rẽ nước trên mặt hồ, cụ sực nhớ một
cổ tích Hy Lạp, vì ông cụ là người thông thái. Cụ bóc bức thư của vị ân chủ
ra xem và đọc thấy lệnh cho tướng trấn thủ giết ngay ông cụ khi cụ đến. Gã
quận công Sforce đó chuyên chú đóng kịch lừa ông cụ tôi nên đã sơ suất để
một dòng trống giữa chữ ký và dòng cuối của tờ lệnh. Cụ Vespasien viết
vào đó lệnh cử ông cụ làm tổng trấn các lũy đài trên hồ và xóa bỏ phần đầu
bức lệnh thư. Đến lũy đài và được coi là tổng trấn, ông cụ vứt viên trấn thủ
xuống giếng và khai chiến với quận công. Mấy năm sau, ông cụ đổi lũy đài
lấy những đất đai mênh mông đời kia qua đời nọ làm giàu cho các chi phái
trong dòng họ tôi, và một ngày kia sẽ cho tôi món lợi tức bốn nghìn francs.
— Anh ăn nói như một ông hàn lâm, bá tước kêu lên và cười lớn. Anh
vừa kể một kỳ công thật đấy, nhưng mà phải chờ từng chu kỳ mười năm
mới có một cơ hội hay ho để làm một việc thú vị như vậy. Thường thường
thì một nhân vật không thông minh nhưng chăm chỉ, nhưng cẩn thận lại hay
được hưởng cái thú chiến thắng những kẻ giàu trí tưởng tượng. Đáng lẽ
phải tìm cách chạy sang Mỹ châu, trong một cơn ảo tưởng. Napoléon đã
đầu hàng anh chàng John Bull
thận trọng. John Bull đứng đằng sau cái
quầy hàng của mình, đã cười no nê khi đọc bức thư trong đó Hoàng đế dẫn
chứng Thémistocle
. Thời nào cũng vậy, chung quy rồi những tên
Sancho Panza hèn mọn đều thắng các vị don Quichotte
hào hùng. Nếu
anh chịu khó đừng làm một việc gì khác thường thì tôi tin chắc anh sẽ là
một giám mục rất được kính trọng dù chăng không phải là rất đáng kính.
Tuy nhiên tôi vẫn duy trì lời nhận xét của tôi; Ông lớn đã xử sự một cách
nhẹ dạ trong vụ con ngựa, chỉ thiếu một chút là Ông Lớn lâm vào cảnh tù
tội vô chung vô thủy.
Tiếng tù tội làm cho Fabrice giật mình, rồi anh như chìm đắm trong
thảng thốt. Anh tự hỏi phải chăng cảnh tù tội đe dọa anh là cảnh tù tội ác
