“Đức tổng giám mục tối nay được hoàng thân tiếp kiến theo thường lệ
những buổi tiếp kiến dành cho đức cha vào ngày thứ năm. Hoàng thân vừa
kể với tôi là ông tổng giám mục luống cuống, bắt đầu bằng một diễn văn
học thuộc lòng, một diễn văn thông thái mà hoàng thân không hiểu gì hết.
Sau rốt, cụ Landriani mới tuyên bố là đối với nền công giáo công quận
Parme, việc cử đức ông Fabrice Del Dongo làm linh mục phụ tá thứ nhất
cho cụ là rất hệ trọng và sau này khi hắn tròn hăm bốn tuổi, thì nên cử làm
trợ tá tòa tổng giám mục dự bị kế vị tổng giám mục.
Cái tiếng dự bị kế vị đó khiến tôi đâm sợ, thú thật như vậy! Nói đến kế
vị là đi hơi nhanh và tôi lo hoàng thân đá mình một cái vì bực tức gì chăng.
Nhưng hoàng thân nhìn tôi, cười và nói bằng tiếng Pháp:
— Người ta nhìn thấy bàn tay ngài đó, ngài ạ!
— Tôi có thể thề trước Chúa và trước Điện hạ là tôi hoàn toàn không
hay biết gì về cái từ dự bị kế vị đó.
Tôi kêu lên như thế với vẻ thành kính nhất. Rồi tôi nói thật hết, nói
những gì chúng ta đã bàn bạc ở nơi này mấy tiếng đồng hồ trước đây. Cứ
như bị cuốn đi, tôi nói thêm rằng sau đây nếu hoàng thân chiếu cố cho
chúng tôi một địa phận giám mục nho nhỏ để bắt đầu, thì tôi cho là đã được
hoàng thân ban đầy đủ ân huệ.
Chắc là hoàng thân tin, cho nên ngài thấy phải tỏ ra ân cần. Ngài nói
với tôi một cách hết sức tự nhiên:
— Đây là một công vụ giữa ông tổng giám mục và tôi, ông không dính
dáng gì hết. Ông cụ tổng giám mục “đọc” một bài tường trình rất dài và
chán ngắt, rồi kết thúc bằng một đề nghị chính thức. Tôi đáp rất lạnh lùng là
nhân vật này còn trẻ quá, nhất là còn mới lạ quá giữa triều đình; là làm vậy
tôi có vẻ thanh toán ân nghĩa thay cho hoàng đế, bằng cách trao cái triển
vọng một chức vị đến là cao sang cho con một vị trọng thần ở vương quốc
