— Thế nào? Nữ công tước ngạc nhiên nói: Ông chính là một trong
những nhà thơ lớn nhất ở thời đại ta, nhà thơ Ferrante Palla lẫy lừng đó à?
— Lẫy lừng, cũng có lẽ, nhưng mà khổ quá chừng, cái đó mới chắc!
— Một người tài hoa như ông, thưa ông, mà buộc phải ăn cướp để
sống ư?
— Có lẽ vì thế mà tôi có ít người tài năng. Cho tới nay, tất cả những
tác giả của chúng ta mà người ta biết tên tuổi đều là những người được
chính phủ trả tiền hoặc là do cái tôn giáo mà họ muốn đào bới cho sụp đổ
trả tiền. Tôi thì thứ nhất là tôi liều sinh mệnh tôi; thứ hai, bà hãy nghĩ đến
những ý nghĩ lay động tâm trí tôi khi tôi đi ăn cướp: Ta làm có đúng không?
Tôi tự hỏi. Chức vụ công ủy nhân dân có giúp ích cho nhân dân đáng giá
một trăm francs mỗi tháng không? Tôi có hai sơ mi, cái áo ngoài mà phu
nhân thấy đấy, cùng mấy vũ khí tồi và tôi tin chắc là tôi sẽ từ giã cõi đời
trên dây treo cổ! Tôi dám tin là tôi chí công vô tư. Giá tôi không mang mối
tình tai hại đó thì tôi đã thấy sung sướng, mối tình đó chỉ làm cho tôi thấy
khổ bên cạnh mẹ lũ trẻ. Tôi không chịu nổi cảnh nghèo vì nghèo là một sự
xấu xí, tôi thích những áo xiêm đẹp, những bàn tay trắng trẻo…
Anh nhìn hai bàn tay của nữ công tước một cách khiến bà đâm sợ.
— Thôi xin chào ông! Bà nói. Tôi có thể giúp được gì cho ông ở
Parme không nhỉ?
— Phu nhân hãy một đôi khi nghĩ đến vấn đề này, công việc của nó là
thức tỉnh các con tim và không cho chúng ngủ yên trong cảnh hạnh phúc
vật chất giả tạo mà các thể chế quân chủ ban cho chúng nó. Công việc nó
làm cho đồng bào có đáng giá một trăm francs mỗi tháng không?… Tai vạ
của tôi là ở việc tôi yêu, Ferrante nói rất dịu ngọt, và từ hai năm nay tôi chỉ
nghĩ đến phu nhân; nhưng tôi từng nhìn phu nhân mà không làm cho phu
nhân sợ, cho tới hôm nay. Anh nói xong, chạy biến đi, nhanh nhẹn một cách
