Chúng tôi thú nhận đã noi gương nhiều tác giả nghiêm trang, bắt đầu
câu chuyện về nhân vật chính của mình một năm trước khi người ấy sinh.
Thật vậy, nhân vật chính yếu ấy là Fabrice Valserra, tiểu hầu Del Dongo
như người Milan thường gọi. Chú bé chịu khó ra đời ngay đúng lúc quân
Pháp bị đuổi đi. Tình cờ làm sao mà chú lại sinh vào cửa ngài hầu tước Del
Dongo đại thế phiệt, làm con trai của con người có cái mặt to và tái nhợt, nụ
cười giả dối và lòng căm thù đáo để những tư tưởng mới, như các bạn đã
biết.
Gia tư của nhà ấy đã được sang tên tất cho người trưởng nam, Ascanio
Del Dongo, giống cha như đúc. Hắn vừa lên tám và Fabrice lên hai thì thình
lình tướng Bonaparte từ đỉnh Saint Bernard kéo xuống, cái ông tướng mà
tất cả những người sang trọng đều tưởng bị treo cổ từ lâu. Ông tướng ấy
vào thành Milan. Cũng lại là giờ phút hiếm có trong lịch sử nữa, các bạn
hãy tưởng tượng xem cả một dân tộc say đắm ông như điên dại! Mấy hôm
sau, ông thắng trận Marengo. Rồi thế nào nữa thì không cần phải nói.
Người Milan say sưa hết chỗ nói. Nhưng lần này trong say sưa có ý đồ trả
đũa. Người ta đã tập cho đám dân chúng chất phác ở đây biết thù hằn mà!
Ít lâu sau, những người yêu nước còn sống sót ở vịnh Cattaro trở về.
Việc hồi hương của họ được tổ chức như một lễ quốc khánh. Gương mặt
xanh xao, đôi mắt mở to ngơ ngác, tay chân khẳng khiu của họ trông quá
ngược ngạo với niềm vui mừng sôi nổi khắp nơi. Họ về thì những gia đình
có vết tích lại ra đi. Hầu tước Del Dongo là một trong những kẻ đầu tiên
chạy trốn, ông ta trốn về lâu đài Grianta của mình. Gia trưởng các vọng tộc
thì thù hằn và sợ hãi như vậy, còn vợ và con gái họ thì vẫn nhớ những thú
vui khi quân Pháp đến lần trước, họ không đành rời bỏ Milan và luyến tiếc
những buổi khiêu vũ biết bao vui vẻ. Liền ngay sau trận Marengo, các cuộc
khiêu vũ được tổ chức lại ở Vũ viện.
