Đột nhiên cả đoàn phi ngựa đi. Lát sau Fabrice nhìn thấy ở cách hai
mươi bước về phía trước, một đám đất cày được xáo lật lên một cách kỳ lạ.
Rãnh này xăm xắp nước và đất ẩm ướt trên đầu luống nay lên tơi tả thành
những mảnh nhỏ ở độ cao quãng một thước hay hơn. Fabrice nhận nhìn
lướt qua điều lạ đó rồi lại nghĩ về vị thống chế quang vinh. Bỗng anh nghe
một tiếng đanh gọn ở bên mình, đó là tiếng hai kỵ binh ngã ngựa vì trúng
đạn đại bác. Khi anh nhìn họ, thì họ đã bị đoàn bỏ lại sau cách vài mươi
bước. Điều khiến anh kinh tởm là một con ngựa máu me đang giãy giụa
trên đất cày, chân vướng vào chính ruột mình, nó muốn chạy theo các con
khác, máu nó chảy trên bùn.
“Chao ôi! Thế là mình ra trận rồi đây. Anh tự bảo - Ta đã thấy lửa đạn
thực sự! Anh đắc ý lặp lại - Bây giờ ta mới đúng là một quân nhân”. Lúc ấy,
đoàn người ngựa phi nước đại và vị anh hùng của chúng ta hiểu là chính
đạn đại bác đã làm cho đất bay vung tứ phía. Anh hoài công nhìn về phía
đạn Pháp bắn tới, anh chỉ thấy làn khói trắng của khẩu đội bốc lên ở khoảng
cách rất xa giữa tiếng rền đều đều và liên miên của đại bác, anh nghe thấy
như có tiếng súng bắn gần hơn nhiều. Anh chịu, chẳng hiểu gì cả.Lúc bấy
giờ, các tướng và đoàn tùy tùng đì xuống một con đường nhỏ đầy nước,
thấp hơn mặt đồng một thước rưỡi.
Thống chế dừng lại và một lần nữa, đưa ống nhòm lên mắt. Lần này
Fabrice được ngắm ông tha hồ. Anh thấy ông ta tóc vàng, rất vàng, da mặt
đỏ. “Ở Ý không có gương mặt kiểu ấy” anh tự bảo. Rồi rầu rầu, anh nghĩ
thêm: “Như mình, da xanh trắng quá và tóc hung hung, chẳng bao giờ mình
được như thế”. Đối với anh, những lời ấy có nghĩa là: Chẳng bao giờ mình
được là một anh hùng! Anh nhìn bọn lính kỵ tất cả đều có râu mép vàng, trừ
một người.
Fabrice nhìn bọn lính kỵ, thì bọn lính kỵ cũng nhìn anh. Anh thấy xấu
hổ và muốn khỏi thẹn, anh quay đầu về phía quân địch. Đó là những hàng
dài những người mặc áo đỏ, tuy nhiên điều đó không lạ, cái lạ là trông họ
