TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 131

chủng tộc càng nẩy nở mạnh mẽ trong tâm khảm nó. Bao nhiêu những rực
rỡ tân kỳ của văn minh Pháp quốc , như tầu bay , xe hơi , giây điện , giây
thép , đồng hồ và trăm ngàn máy móc mới lạ , tuy khiến cho nó kính phục ,
nhưng không sao biến đổi được tính chất thuần túy của giống nòi đã khắn
khít như keo sơn , như cội rễ , trong giòng máu Việt Nam của nó.
Những kẻ "phục Tây sát đất ", và nịnh Tây theo Tây - tôn người Pháp là
"quan Thầy", tôn nước Pháp là "mẫu quốc". Chỉ có một số rất ít thôi. Đó là
những kẻ muốn tăng cường địa vị cá nhân, muốn khuếch trương quyền lợi
riêng , muốn dựa thế người Pháp để xây dựng danh vọng , vinh hoa , phú
quý cho họ và cho gia đình họ. Những kẻ ấy không ảnh hưởng chút nào đối
với đại đa số thanh thiếu niên , nhất là thanh thiếu niên học sinh ở các
trường Pháp-Việt.
Nhân vật điển hình của hạng nịnh Tây , năm 1920 ở tỉnh Q. , thuộc về giới
"thượng lưu trí thức" lại chính là ông đốc học Phạm văn Mỗ. Tốt nghiệp
trường Cao Đẳng Sư Phạm Đông Dương ở Hà Nội , ông là người Nghệ An
được bổ nhiệm vào tỉnh Q. thay thế cho ông đốc học Pháp đổi đi nơi khác.
Ông là một trong số người Việt Nam đầu tiên tốt nghiệp trường Cao Đẳng
Sư Phạm ( trường này mới được chính phủ thuộc địa thành lập tại Hà Nội ,
năm 1914 ) , và cũng là người Việt Nam đầu tiên được bổ nhiệm làm Đốc
học tại trường Tiểu học Pháp Việt ở tỉnh (Ecole de Plein Exercice ). Ông độ
30 tuổi , người thấp và nhỏ , luôn luôn nói tiếng Pháp , ít khi nói tiếng Việt.
Năm 1920, ở các tỉnh toàn xứ hãy còn ít người An-Nam mặc Âu phục. Các
thầy Thông, thầy Phán làm việc các Toà , các sở , các thầy giáo , đều mặc
áo dài đen dài , mang giầy Hạ , đội mũ , hoặc chít khăn đen. Ở tỉnh Q.
Quan Đốc học Phạm văn Mỗ là người đầu tiên mặc âu phục và "quan" chỉ
mặc đồ tây , không bao giờ mặc đồ An-nam cả.
Ấy thế mà một năm sau , một thầy giáo lớp Tư cũng bắt chước mặc âu
phục như quan Đốc thì quan Đốc không bằng lòng và thù ghét tìm cách
đuổi thầy đi khỏi trường. Nghe nói thầy đi vô Đồng Nai , Gia Định !
Chỉ tội nghiệp cho thầy giáo lớp Ba. Cũng như thầy lớp Tư , thầy này cũng
bắt chước may một bộ đồ tây , sắp sửa mặc đi dạy học. Học trò đến nhà
thầy , thầy lấy bộ áo tây mới may đem ra khoe , có vẻ hảnh diện và vui