TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 135

Ông Công Sứ cảm động quá , đứng dậy gắn một chiếc mề đay trên ngực
ông Đốc học Phạm văn Mỗ , và ôm hôn ông...
Lễ Quốc-khánh của nước Pháp , ngày 14 tháng 7 dương lịch , được gọi là
"lễ Chánh-chung". Không biết ông quan nào của Nam-triều , hay thầy
Thông , thầy Phán nào của chính phủ Bảo hộ , đã đặt ra danh từ lạ lùng ấy
mà không ai hiểu ý nghĩa đích xác là gì cả. Có nhiều ông Tú , ông Cử nhà
Nho nói rằng đúng chữ là Chánh - Trung" , nghĩa là ngày lễ đúng vào giữa
năm. Ngoài ra , còn có một danh từ khác thông dụng hơn , là lễ "cách -tót-
duy-dê" , phiên âm theo tiếng Pháp.
Trừ ngày Tết Việt-Nam có tính cách nghi lễ gia đình nhiều hơn , người ta
có thể nói rằng lễ "cách -tót-duy-dê" là một ngày đại hội toàn quốc tưng
bừng náo nhiệt nhất trong năm, dưới thời đô hộ Pháp ở xứ ta.
Sáng sớm tinh sương Tuấn-em vừa thức dậy đã nghe tiếng kèn lính tập thổi
một bài quân nhạc đặc biệt vang lừng khắp tỉnh. Ngoài đường phố đã thấy
lính khố xanh rộn-rịp , mặc toàn quân phục trắng của những ngày đại lễ.
Sau nghi lễ chính thức có ông Đốc học Phạm văn Mỗ đọc diễn văn suy tôn
ông Công Sứ , và tâng bốc nước Đại Pháp , và sau một cuộc "diễn binh" có
hai anh lính khố xanh thổi kèn đi đầu , Toà Sứ có tổ chức những cuộc vui
công cộng mà dân chúng nô nức từ các làng kéo vể tỉnh để xem.
Trước sân chợ , có một môn giải trí do Quan Tuần Phủ bày ra. Trên khán
đài đông đủ mặt các quan Tây , quan An-nam , và các bà Đầm ngồi hàng
ghế danh dự , một thiếu phụ Pháp cầm một cần câu treo một cái chảo dính
đầy lọ nghẹ. Dưới đít chảo có dán một đồng bạc trắng. Quan Tuần giảng
nghĩa trò chơi cho công chúng nghe ": "Ai muốn lấy đồng bạc kia , thì phải
lấy khăn cột hai tay sau lưng , đứng dưới cần câu , ngước mặt lên đít chảo
và đưa miệng lên cắn lấy đồng bạc ". Nếu cần câu để yên một chỗ thì trò
chơi không khó khăn gì , nhưng cô Đầm quái ác ngồi trên khán đài cố ý
cầm cần câu nhử mồi như cầm cục xương đưa cao lên để nhử con chó vậy.
Cô hạ cần câu xuống gần miệng người ham đồng bạc đang dùng mọi cử chỉ
lanh lợi để đưa miệng lên táp vào đít chảo sắp sửa thành công , thì cô Đầm
lại dựt cần câu lên , cái chảo cũng lắc lư ra xa. Người ham đồng bạc đã
không cắn được đồng bạc mà mặt mủi lại bị dính đầy lọ nghẹ.