TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 363

học Ðồng Khánh khâm phục lắm . Biệt thự cổ kính của bà là nơi gặp gỡ
của các giới nữ lưu “ tân tiến “ cả nam giới trí thức của đất thần kinh .
Do theo lời hô hào trong quyển “ Nữ quốc dân tu tri “ của cụ Phan Bội
Châu , bà có đứng ra lập “ Nữ công học hội “để dậy các thiêú nữ ở Ðế Ðô
về các môn nữ công , và dạy cả khoa luân lý “ tứ đức tam tòng “ của Khổng
giáo . Bà có mời cụ Phan Bội Châu đến khánh thành Hội trong một buổi lễ
rất giản dị nhưng rất long trọng với sự hiện diện của hầu hết các giới
thượng lưu trí thức và nữ sinh Huế .
Tuấn thắc mắc mãi về hai chữ “ nữ sử “ kèm theo tên Ðạm Phương của bà ,
Tuấn hỏi một vị giáo sư giỏi chữ Hán , vị ấy giảng nghĩa “ nữ sử “ là chức
vị của một quan phụ nữ trong Triều đình , chuyên lo về các nghi lễ của
Hoàng Hậu .
Bà cũng viết trong Phụ Nữ Tân Văn tuần báo nổi tiếng ở Saigon và đôi khi
trong báo Tiếng Dân của cụ Huỳnh. Ðạm Phương nữ sử có viết một cuốn
sách về giáo dục phụ nữ , được các giới nữ lưu Huế hoan nghênh lắm.
Nhân tiện nói về báo Tiếng Dân của cụ Huỳnh Thúc Kháng , là tờ báo”
cách mạng “
(nhưng chủ trương rất ôn hòa ) của các giới Lão Nho và thanh niên cách
mạng ở Trung Kỳ , ở Huế lúc bấy giờ còn có hai tờ báo khác : tờ Thần
Kinh tạp chí , của giới quan lại , và tờ Phụ Nữ tân tiến của bà Lê Thanh
Tường , vợ ông bí thư của quan Khâm Sứ Trung Kỳ , Yves Châtel. Tờ phụ
nữ tân tiến trình bày và khuôn khổ cũng na ná như tờ Phụ nữ Tân Văn ở
Saigon , nhưng bán không chạy . Ngay ở Huế cũng chỉ các bà mệnh phụ và
một số phụ nữ trí thức mua mà thôi .
Bà Lê Thanh Tường , người Nam Kỳ , cũng là một nữ sĩ hay làm thơ
Ðường Luật có danh tiếng ở Huế thời bấy giờ . Sẵn nói đến nữ giới ở Trung
Kỳ , Tuấn còn nghe phương danh một nữ sĩ rất có danh tiếng ở Tourane .
Tên bà là bà Vương Khả Lãm , tác giả một bộ tiểu thuyết khá hấp dẫn ,
nhan đề là “ Tây Phương Mỹ Nhân “ thuật chuyện có thật của một cô Ðầm
ở Pháp theo chồng An nam về sống cuộc đời thôn quê trong một làng tỉnh
Quảng Nam . Người đàn bà đẹp Tây phương ấy rất sung sướng với người
chồng An nam quê mùa , nghèo khổ , mặc dầu bà bị các quan Tây ở