TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 364

Tourane hăm dọa và xúi dục bà bỏ thằng chồng An-na-mít vì danh dự và
lòng kiêu căng của người Pháp .
Theo gương Ðạm Phương nữ sử , bà Vương Khả Lãm cũng có mở một hội
nữ công tại thành phố Tourane , và cũng có mời cụ Phan Bội Châu ở Huế
vào khánh thành . Lễ khánh thành này vì sự có mặt của nhà chí sĩ Bến Ngự
và do sự tuyên truyền rầm rộ của bà hội truởng và các hôị viên toàn là các
cô gái tân thời , là một biến cố rất long trọng và xôn xao náo nhiệt .
Bà Vương Khả Lãm là người tân tiến nhất ở Tourane thời bâý giờ . Bà rất
hăng hái chủ trương “ Nam nữ bình quyền “ do cụ Phan Bội Châu đề xướng
theo phong trào Âu Mỹ . Bà là người phụ nữ An nam đầu tiên ở Tourane đi
xe máy đầm . Bị dư luận dân chúng xầm xì bàn tán quá bà phải để chiếc xe
máy đầm của bà cho ông chồng ngày hai buổi cỡi đi đến sở , và cỡi về .
Phu quân là ông Vương Khả Lãm làm tham tá nhà Douane ( thương chánh
) Tourane. Sau này , vì quá tân tiến , giao du rộng , bà hút thuốc phiện và
trở thành người ghiền.
Những buổi tối nóng bức , người ta thấy bà nằm bên bàn đèn tự tiêm thuốc
phiện lấy và quan tham , chồng bà , cầm chiếc quạt ngồi cạnh quạt cho bà
mát . Bà ghiền nặng lắm , có khi nằm hút đến 12 giờ khuya , và ông chồng
cũng còn ngôì quạt hầu bà cho đến khi bà dẹp bàn đèn đi ngủ . Bà sẵn sàng
tuyên bố với mọi người rằng bà cụ thể hoá học thuyết “ nam nữ bình
quyền” .
Về nữ giới , phái trẻ tuổi nhất lúc bấy giờ , có hai cô trợ giáo mới tốt nghiệp
bằng Thành Chung ( diplôme d’Études primaires-supérieures franco-
indigène) cựu nữ sinh trường Trung học Ðồng Khánh : cô Trần thị Như-
Mân và cô Nguyễn thị Du . Hai cô này đều có công lớn trong vụ bãi khóa
năm 1927 ở Huế . Sau đỗ tốt nghiệp xong , cô trợ giáo Như-Mân kết hôn
với thầy trợ giáo Ðào Duy Anh , ông này đã xin nghỉ dạy để làm trợ bút (
nay gọi là ký giả ) báo Tiếng Dân . Ông Ðào Duy Anh và cô Như Mân ,
họp tác dịch các sách về chính trị , kinh tế và tự xuất bản , thành lập “ Quan
Hải Tùng Thư” . Các sách của Quan Haỉ tùng thư hồi đó được các giới trí
thức và thanh niên học sinh rất hoan nghênh , và bán rất chạy .