TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 426

minh Pháp, lấy câu “ bảo vệ Quốc hồn Quốc Tuý “ làm châm ngôn cách
mạng, đạo Phật mới gặp cơ hội thuận tiện để vùng dậy, bắt đầu từ Saigon,
nhượng địa của Pháp.
Ngày Tuấn vào Saigon lần thứ nhất, cuối năm 1930, phong trào chấn hưng
Phật Giáo đã được cổ động khá rầm rộ trên các mặt báo Saigon. Theo
phong trào này, Tuấn thân hành đến chùa Linh Sơn, đường Douaumont
(nay đổi tên là đường Cô Giang) là trụ sở của “ Nam Kỳ Nghiên Cứu Phật
Học Hội “, Tuấn được gặp vị trụ trì ở đây, Hòa Thượng Lê Khánh Hòa, vị
Sư ái quốc, chủ trương chấn hưng Phật Giáo, và hội trưởng
N.K.N.C.P.H.H.
Tuấn được Hòa thượng biếu một mớ Kinh Phật mới in xong. Hầu hết các
nhân viên của Hội Phật Học này đều là cư sĩ, trí thức thượng lưu nam nữ,
như đệ nhứt Phó Hội Trưởng Commis Chấn.
Phong trào Chấn hưng Phật Giáo ở Saigon được truyền bá ra Trung Kỳ rất
mau chóng, và ngay năm sau, 1932, một Hội Phật Học được thành lập Huế,
gọi bằng tiếng Pháp là : "Société d’ Encouragement à l’ étude de la
Religion Bouddhique en Annam“, viết tắt là S.E.E.R.B.A.
Tuấn không hiểu sao người ta lại đặt cho Hội một cái tên Pháp dài dòng
như vậy : “ Hội Khuyến học Phật Giáo Trung Kỳ “. Tại sao không rút ngắn
lại thành hội Phật Học Trung Kỳ chẳng hạn, vừa giản dị vừa đầy đủ ý nghĩa
hơn.
Tuấn tò mò hỏi một vài người bạn làm Tham Tá ở toà Khâm thì họ giải
thích rằng : Nhà Nước Bảo Hộ sợ có những người lợi dụng danh từ “ Hội
Phật Học “ quá rộng nghĩa để phát triển mạnh mẽ phong trào Phật Giáo,
cho nên bắt buộc những người sáng lập Hội rút hẹp phạm vi hoạt động.
Mục đích của Hội chỉ là “Khuyến Học“ Phật giáo mà thôi.
Vì thế, cho nên hội S.E.E.R.B.A. chỉ được coi như là một hội khuyến học
đặt dưới quyền kiểm soát chặt chẻ của Chính quyền, theo những luật pháp
bó buộc của chánh thế Bảo Hộ. Tất cả mọi hoạt động của Hội, dù là có tính
cách hoàn toàn tôn giáo đều bị hạn chế trong khuôn khổ học Ðạo, và riêng
trong lĩnh vực Trung Kỳ mà thôi.
Tuy vậy, phong trào chấn hưng Phật giáo ở Nam kỳ và Trung kỳ vẫn ngấm