Trăm tội đổ đầu nhà oản – Nhà oản là nói gồm đoàn người được cắt
chuyên môn coi việc thổi xôi oản cho Nhà chùa trong những dịp cúng, bái
to-tát. Phàm lễ nghi bầy biện lên các ban thờ Phật đều do một tay nhà-oản.
Cho nên về việc cỗ-bàn, xôi oản trách-nhiệm nhà-oản phải chịu. Nếu xôi-
oản làm không được tinh-khiết sạch-sẽ, thổi nấu không được chín kỹ, hoặc
đơm đầy đơm vơi, thì các tội ấy các Sư không phải chịu trước chư Phật, mà
nhà oản phải chịu. Đại ý câu này muốn nói việc đã phân công thì trách-
nhiệm đã có người chịu.
Trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết – Ruồi, muỗi hay đậu ở lưng bò
lưng trâu. Trâu bò húc nhau thì trâu bò chưa con nào việc gì nhưng ruồi
muỗi ở giữa thì bị trâu bò húc chết. Người ta thường mượn câu này để nói
cuộc xung đột giữa hai nước, hai phe, hai người, gây ảnh-hưởng tai hại cho
các nước, các phe, các người ở ngoại cuộc.
Trâu chết, bò cũng lột da – Lột da là bị làm thịt. Trâu chết bò cũng
lột da là nói trâu bị làm thịt thì rồi bò cũng bị làm thịt. Cùng trong một
hoàn cảnh cùng một giống loài, thì phải chịu chung một số phận như nhau.
Câu này lấy chuyện trâu bò nuôi làm thịt, để khuyên người đời không nên
riễu cợt, những hoạn-nạn tai biến của người đồng loại. Vì cùng trong một
hoàn-cảnh cùng là giống người số phận ai rồi cũng phải chịu giống nhau.
Trâu lấm vẩy càn – Trâu tính ưa nước. Gặp những ngày nóng-nực oi
bức, trâu không chịu nổi, thường đằm mình xuống đám bùn lầy, khắp mình
lấm như chôn như vùi. Đằm mình chán trâu đứng dậy, thường vẫy đuôi
quẫy mình, để trút bớt bùn đất bám ở mình. Như thế là trâu lấm vẩy càn.
Người ta thường mượn câu này để nói kẻ làm nên tội-vạ hay khai bậy khai
bạ làm liên lụy đến người khác, hoặc kẻ đã mắc tiếng xấu hay làm cho
người khác xấu lây, có ý ví những kẻ ấy như con trâu lấm vẩy càn.
Tre già măng mọc – Tre già măng mọc lên, ý nó cây già nhường chỗ
cây non. Người ta thường mượn câu này để nói rằng cha mẹ già yếu hết lộc
thì đến thời con cái nổi lên, ví con cái với cây măng, cha mẹ với cây tre già.
