tránh tai nạn. Thành ra cú kêu cho ma ăn, chứ cú chẳng được gì vì cúng ma
chứ ai cúng chim cú ? Người ta thường dùng câu này để tỏ ý phàn nàn rằng
chính mình có sáng kiến bày đặt ra hoặc thúc đẩy cho người ta làm việc ấy,
mà rồi người khác được hưởng lợi, chớ mình không được gì.
Của thế-gian đãi người ngoan thiên-hạ – Đãi tức là thết đãi, là cho
hưởng thụ. Người ngoan là người ngoan-ngoãn, có đức hạnh có lòng tử-tế.
Của là của đời (thế-gian), trong thiên-hạ, hễ người nào có đức tốt thì được
hưởng. Cũng có nghĩa là mình đem của cải thết đãi những người tốt bụng
trong thiên-hạ, mà không tiếc, là vì của là của chung thế-gian, đâu phải của
riêng mình mãi mãi.
Cười ba tháng ai cười ba năm – Ở đời, nếu ai làm việc xấu-xa, trái
đạo thì bị thiên-hạ chê-cười. Vì sợ thiên-hạ chê cười, mà người ta thường
không dám làm những việc xấu-xa quá dáng. Có người liều lĩnh cử làm
theo ý muốn của mình, bất chấp cả sự chê-cười của thiên-hạ. Để bênh-vực
cho việc làm bậy-bạ xấu-xa của mình và cũng để tự an-ủi mình, người ấy
nói : Cười ba tháng ai cười ba năm mà sợ ! Ý nói người ta chê-cười trong
một thời-gian chán rồi thôi, chứ ai chê-cười mãi mãi. Câu này là lý-luận
của kẻ làm liều, bất chấp dư-luận xã-hội, và thường được dùng để an-ủi
những kẻ đã trót làm việc xấu-xa.
Cưỡi đầu voi rữ – Cưỡi đầu voi là việc thường. Cưỡi đầu voi rữ là
việc nguy-hiểm. Ngồi trên đầu voi rữ, voi có thể lấy vòi lôi xuống mà quật.
Mà tụt xuống đất không cưỡi nữa, voi cũng có thể lấy vòi cuốn, lấy chân
dầy séo lên. Đằng nào cũng chết. Người ta thường mượn câu này để nói cái
địa vị nguy hiểm tiến thoái lưỡng nan.
Cha chung không ai khóc – Người cha có nhiều con tức là cha chung
của các con. Người có nhiều con, khi chết đi, thì mỗi người con thương có
một phần, không ai hết lòng thương sót, nên không ai khóc. Người ta giả-
thiết ra trường hợp đó (vị tất đã có thật) để nói rằng công việc chung, tức
việc công của làng, của nước, của xã-hội thường không có ai là người tận
tâm tận lực làm cho đến nơi đến chốn, người nọ trông chừng người kia và
