Ăn chẳng có khó đến mình. – Ăn chẳng được ăn mà lại phải chịu sự
khốn-khó. Câu này thường dùng để than phiền làm một việc không lợi cho
mình, mà phải chịu trách-nhiệm lớn.
Ăn như thuyền chở mã, làm như ả chơi giăng. – Mã là đồ mã làm
bằng nan nứa phất giấy. Đồ mã vốn nhẹ-nhàng, nên thuyền chở mã thì bao
nhiêu chở cũng vừa. Ăn như thuyền chở mã là ăn bao nhiêu cũng vừa, ăn
không biết thế nào là no, ăn khỏe lắm. Ả tức là cô ả, cô nàng, tiếng cổ gọi
con gái là quyền-quí. Cô ả vốn con nhà nhàn-nhã, đi đứng thường khoan thai
dịu dàng. Lại đi chơi giăng tức là chơi mát dưới giăng, nghĩa là không có
việc gì bận-vội, hấp-tấp. Làm như ả chơi giăng là làm việc khoan-thai chậm-
chạp, vừa làm vừa chơi, không được mấy tý việc. Câu này chê người lười
biếng, ăn thì khỏe làm thì yếu.
Ăn ít ngon nhiều. – Phàm ăn thức gì, ăn ít thì thấy ngon miệng, ăn
nhiều quá thì thấy ngán, mất ngon. Đó là nghĩa đen. Nghĩa bóng : câu này có
ý nói ở đời không nên tham-lam, tham lam quá có khi mất ăn, cứ bằng lòng
nhận phần ít-ỏi thì bao giờ cũng chắc chắn hơn là ôm đồm định « ăn » to.
Ăn không lo của kho cũng hết. – Ăn tức là ăn uống, ăn tiêu ; không lo
là không lo liệu, tính toán. Của kho là tiền của nhiều như của trong kho nhà
vua, nhà nước, tức là rất nhiều tiền của. Cả câu nghĩa là : nếu ăn tiêu mà
không biết lo-liệu tính-toán, thì tiền của nhiều đến đâu, rồi cũng hết. Đại ý
câu này khuyên người ta nên lo-liệu tính-toán mọi sự ăn tiêu cho vừa phải,
hợp-lý. Câu này cũng có khi nói lẩn đi chữ ăn ở đầu « không lo của kho
cũng hết » ý nghĩa cũng thế.
Ăn chọn nơi, chơi chọn bạn. – Ăn phải chọn nơi mà ăn, vì có nơi nên
ăn có nơi không nên ăn, có nơi ăn thì mang tiếng, có nơi không ăn thì người
ta không bằng lòng. Chơi phải chọn bạn mà chơi, vì có bạn tốt có bạn xấu,
có bạn có ích có bạn có hại. Câu này ý-nghĩa na ná câu « ăn tùy nơi chơi tùy
chốn », khuyên ta nên lựa bạn mà chơi.
Ăn lắm thì hết miếng ngon, nói lắm thì hết lời khôn hóa rồ. – Ăn
nhiều quá thì miếng ngon hết, nói nhiều quá thì lời khôn hết, nói đến lời dại,
