Ăn mật giả gừng. – Mật ngọt, gừng cay. Ăn mật giả gừng là ăn thứ
ngon-ngọt, giả thứ đắng cay. Ý nói được người đối-đãi tử-tế, lại xử-đối với
người không ra gì. Câu này chê người ăn ở bất nhân, chịu ơn người không
biết giả ơn, lại giả oán. Ý nghĩa cũng tương tự câu ăn sung giả ngái.
Ăn một bát, nói một lời. – Ăn một bát là mỗi bữa cơm, ta chỉ dùng
một cái bát để ăn cơm, không ai dùng nhiều bát để ăn cơm trong một bữa.
Vậy thì nói với ai cũng nên nói một lời, như dùng bát ăn cơm. Nói một lời là
trước nói sao, sau nói vậy, nói lời giữ lời, không nuốt lời, không sai lời hứa.
Câu này khuyên người ta nói năng nên đúng mực, chớ có nói lời rồi lại nuốt
lời như không. Ý nghĩa cũng gần như câu quân tử nhất ngôn nghĩa là người
quân-tử trước sau chỉ nói một lời, không nói năng tiền hậu bất nhất.
Ăn một đọi, nói một lời. – Đọi, tiếng cổ, nghĩa là cái bát dùng để ăn
cơm. Ăn một đọi là trong bữa cơm, người ta chỉ dùng có một cái bát để ăn
cơm. Nói một lời : không phải là suốt đời hay suốt ngày chỉ nói một câu. Nói
một lời là không thay đổi ý-kiến, trước nói làm sao, sau nói làm vậy, không
lúc nói thế này, lúc nói thế khác. Câu này ý nghĩa cũng như câu « ăn một bát
nói một lời ».
Ăn nể ngồi không, non đồng cũng lở. – Ăn nể ngồi không nghĩa là ăn
rồi ngồi đấy không làm việc gì, cũng nghĩa như câu : ăn không ở nể. Non
đồng là núi đồng, tức là núi tiền, vì tiền xưa đúc bằng đồng. Cả câu nghĩa là
: ăn không ở nể, hay ăn không ngồi rồi, không làm việc gì, thì dù có núi tiền,
cũng lở chớ không còn ; đại ý nói ăn không ngồi không thì có núi của cũng
hết. Câu này khuyên người ta nên cần-cù làm việc, dù giầu có cũng chớ nên
ăn không ngồi rồi.
Ăn ngay ở thật mọi tật mọi lành. – Ăn ngay ở thật là ăn ở ngay thẳng
thật-thà ; mọi tật mọi lành là tất cả các bệnh tật đều lành, đều khỏi cả. Cả
câu nghĩa là : hễ ăn ở ngay thẳng thật-thà, thì dù mắc bệnh-tật gì rồi cũng
qua khỏi, lành mạnh. Nghĩa bóng : tật có nghĩa là tội-vạ, là những việc
không hay ; cả câu nghĩa là : hễ ăn ở ngay thẳng thật thà thì dù có mắc phải
tội-vạ gì oan-uổng, sau cũng vô sự. Đại-ý câu này khuyên người ta nên ăn ở
ngay thẳng thật-thà ; ngay thẳng thật-thà thì không phải lo ngại điều gì cả.
