Bắt bò cày triều. – Triều đây là ruộng triều. Ruộng triều nguyên nghĩa
là ruộng có nước thủy triều lên xuống, ra vào, sau dùng để trỏ những ruộng
nước bùn lầy. Ruộng triều có khi bùn lầy đến thắt lưng, trâu cũng không cầy
bừa được. Thế mà bắt bò cày triều, thật là bắt nó làm một việc quá khả-năng
của nó. Câu này thường được dùng để chê sự cắt đặt công việc không sát
khả-năng, xếp đặt công việc không hợp lý.
Bé không vin, cả gẫy cành. – Vin là vin cành cây xuống mà uốn nắn.
Cả là lớn, là to. Muốn vin cây uốn nắn thành hình-thù gì (xưa người ta
thường hay uốn cây thành hình rồng, hình phượng để làm cảnh) thì phải uốn
nắn từ lúc cây còn bé, còn non. Để khi cây lớn mới vin thì gẫy cành, không
thể uốn nắn được. Đại ý câu này khuyên người ta nên dậy con cái từ lúc
chúng còn nhỏ tuổi, để chúng lớn rồi mới dậy thì không dậy được nữa.
Bĩ cực thái lai. – Bĩ cực là khốn-khổ, suy bĩ đến cực độ, Thái lai là vận
may, vận đỏ đến. Bĩ cực thái lai : hễ người ta gặp cảnh khốn khổ cùng-cực
quá thì là sắp sang hồi vận đỏ. Không biết lẽ trời có đúng thế không ? (khổ
quá tất sắp sướng, nghèo quá tất sắp giầu, tối quá tất sắp sáng…) Hay là câu
này chỉ nêu lên để an-ủi suông những người cơ-cực ?
Bích trung hữu nhĩ. – Bích trung là trong vách. Vách tức là tường
mỏng ngăn cách các phòng. Hữu nhĩ là có tai nghe. Bích trung hữu nhĩ là
trong vách có tai nghe, ý nói ở phía bên kia vách có người lắng nghe, hình
như là cái vách có tai vậy. Câu này khuyên răn người đời nên giữ mồm giữ
miệng cho cẩn thận, kẻo lời nói trong buồng kín có thể lọt ra ngoài. Câu này
đã được dịch nôm : dừng có mạch, vách có tai.
Bịt mắt bắt chim. – Bắt chim là việc khó. Bịt mắt mà đòi bắt chim là
một việc bất khả. Người ta thường mượn câu này để tỏ ý chê người chủ
quan không lượng sức mình định làm những việc khó khăn không ai làm
nổi.
Bọ nẹt có giẻ cùi. – Bọ nẹt là một thứ sâu sắc xanh như lá, rất độc, hễ
ai mó phải thì sưng tay ; bọ nẹt lẫn vào nước uống có thể làm chết người.
Một thứ sâu độc như vậy, tưởng rằng không có gì trị nổi, thế mà bọ nẹt lại là
