đèn phải có người khêu mới tỏ, người có tài phải được người cất-nhắc lên
thì mới có thể đem tài ra làm việc đời.
Chuột chạy cùng sào. – sào là con sào làm bằng cây tre nhỏ, dài và
chắc, dùng để chở thuyền chở bè… Lúc không dùng, người ta thường gác
con sào từ mái nhà nọ sang mái nhà kia, hoặc từ cái chạc cây này sang chạc
cây khác, dùng làm nơi phơi quần áo, chiếu chăn. Chuột thường truyền sào
định leo từ mái nhà nọ sang mái nhà kia. Rủi gặp con sào gác chênh-vênh
giữa hai cái chạc thế là chuột chạy cùng con sào mà không đi được đến đâu.
Người ta thường mượn câu này để nói việc bí lối, hết đường không khác gì
chuột chạy cùng sào.
Chưa qua cầu đã cất nhịp. – Cầu xưa thường gồm có nhiều dịp, tức là
nhiều quãng. Mỗi dịp có thể cất lên, tức là nâng lên cao, để cho thuyền bè đi
qua. Khi cất dịp lên như vậy, thì cầu có quãng trống, không ai qua được.
Chưa qua cầu đã cất nhịp là mình chưa qua khỏi cầu đã vội cất nhịp lên,
không cho người khác đi theo. Nghĩa bóng : câu này muốn nói mình chưa
qua khỏi quãng đời khó khăn, đã vội ngăn lối không cho người khác theo
bước mình để qua khỏi. Câu này ngụ ý chê người ích-kỷ và khuyên người đi
trước nên đưa đường dẫn lối dắt-díu kẻ đi sau.
Có bát sứ tình phụ bát đàn. – Bát đàn là bát nặn bằng sành tráng men,
coi thô xấu hơn bát sứ nhiều. Bát sứ là bát nặn bằng đất sét trắng, tráng men
tàu, coi nhẹ nhàng, thanh nhã. Có bát sứ tình phụ bát đàn là có bát đẹp bỏ
quên bát xấu. Người ta thường mượn câu này để chê người ăn ở không có
thủy chung, có mới thì nới cũ, tham thanh chuông lạ quên cả nghĩa cũ tình
xưa.
Có má ở nhà mới cá mà ăn. – Má tiếng miền Nam nghĩa là mẹ. Có cá
mà ăn nghĩa là có thức ăn ngon. Cả câu nghĩa là có mẹ ở nhà thì con mới
được ăn miếng ngon. Đại ý câu này muốn nói con có cha mẹ thì mới được
sung-sướng, mồ côi cha mẹ thì khốn-khổ trăm phần.
Có phúc thì có phần. – Phúc là phúc mệnh tức là phúc phận, nghĩa là
cái phần giầu sang, sung sướng mình được hưởng. Có phúc thì có phần
