mình hay coi thường, cái gì của người thì mình hay coi quí, có ý chê cái tính
tham thanh chuộng lạ của người đời.
Của làm ra để trên gác, của cờ bạc để ngoài sân, của phù-vân để
ngoài ngõ. – Của làm ra là của cải do mồ hôi nước mắt khó nhọc làm ra.
Của cờ bạc là của cải tiền bạc do đánh cờ bạc mà được. Của phù vân là của
mây nổi, đây có nghĩa là của phi nghĩa, tức là của cải kiếm được một cách
không chính đáng. Của phù vân có nghĩa ấy là do câu của Khổng-Tử chép
trong sách Luận-ngữ : « Bất nghĩa nhi phú thả quí ư ngã như phù vân »
nghĩa là Làm việc phi nghĩa mà giầu và sang, đối với ta như đám mây nổi.
Câu này nghĩa là : tiền của làm ra thì để trên gác, tức giữ được ; tiền của do
cờ bạc mà có thì không giữ chắc được, dù để trong rương trong két cũng như
để ở ngoài sân ; tiền của kiếm được một cách phi nghĩa, tức là không đáng
được mà được, thì cất kín đáo đến đâu cũng như để ở ngoài ngõ. Tóm lại,
duy có tiền mồ hôi nước mắt kiếm ra là có thể giữ được chắc chắn. Đại ý
câu này khuyên người ta không nên ham cờ bạc và của phi nghĩa.
Của ruộng đắp bờ. – lấy đất ở dưới ruộng đắp lên bờ ruộng. Bờ ruộng
cũng là đất của ruộng. Câu này lấy việc đắp bờ ruộng để nói bóng rằng :
người ta có đứng ra lo liệu trông nom công việc cho cô dì chú bác (không có
người trông nom) hay cho cháu chắt (mồ-côi nhỏ tuổi…) thì tiêu-pha tốn
kém cũng đều là tiền bạc của cô dì hoặc cháu chắt, bỏ ra, mình chỉ mất công
mà được tiếng.
D
Dao có mài mới sắc, người có học mới khôn. – Dao đúc bằng thép tốt
đến đâu mà không mài thì cũng không sắc bén, người dù có tư-chất thông-
minh đến đâu, mà không học thì tư-chất thông-minh cũng không phát-triển
được, người không thể trở nên khôn. Câu này lấy con dao ra làm thí-dụ, để
khuyên người ta phải học ; có học thì mới khôn.
Dâu dữ mất họ chó dữ mất láng diềng. – Dâu là con dâu. Dâu dữ là
con dâu ăn ở độc dữ đối với bà con họ hàng. Ăn ở độc dữ thì cố nhiên là bà
