Khôn ra miệng dại ra tay. – Người khôn-ngoan thì sự khôn ngoan lộ
ra lời nói, người rồ-dại thì sự rồ-dại hiện ra những cử chỉ, tức là ở bàn tay.
Cứ nghe lời ăn tiếng nói thì biết là người khôn ngoan, cứ nhìn cử chỉ thì biết
là người khờ-dại. Câu này đại ý nói sự khôn ngoan cũng như sự điên-dại
không giấu được ai ; mình thế nào, thiên-hạ biết rõ cả.
Kiến tha lâu cũng đầy tổ. – Kiến nhỏ tí, tổ to sù và ở trên cành cây
cao vót. Việc tha mồi từ dưới đất lên tổ là một việc khó-khăn vất-vả vô
cùng. So sức kiến với cái tổ, thì tưởng chừng không bao giờ kiến tha được
đầy. Thế mà tổ kiến có lúc đầy mồi. Đó là vì kiến chịu khó tha lâu, không
nản chí. Câu này đại ý khuyên người ta nên kiên gan vững chí. Kiên nhẫn,
chịu khó làm mãi, thì việc khó khăn đến đâu cũng có ngày làm xong. Mưa
dầm thành lụt là vì mưa dai. Sắt mài nên kim là vì có công mài lâu. Nước
chảy đá mòn là vì nước chảy mãi. Kiến tha lâu cũng đầy tổ, người học mãi
cũng phải khôn.
L
Làm giầu để đau uống thuốc. – Làm giầu là làm ăn chăm chỉ, nhịn ăn
nhịn mặc, để dành tiền của cho nhiều, đau là ốm đau, bệnh tật. Làm giầu để
đau uống thuốc là vì ăn nhịn để dành cho trở nên giầu, mà người hóa ốm
yếu bệnh tật, tưởng làm giầu để làm gì, không ngờ làm giầu chỉ để cho
người hóa ốm mà uống thuốc. Câu này chê những người ham làm giầu quá
đến nỗi coi khinh thân-thể, không chú ý đến sức khỏe của mình.
Làm nghề chài phải theo đuôi cá. – Chài là cái chài, tức một thứ lưới
rộng dùng để đánh cá. Làm nghề chài tức làm nghề đánh cá. Cả câu nghĩa là
: làm nghề chài lưới thì phải theo đuôi con cá, để bắt. Nghĩa bóng câu này
muốn nói làm nghề gì thì phải theo nghề ấy, nghề nào cũng có cái vinh, cái
nhục của nghề.
Lạt mềm buộc chặt. – Lạt mềm là lạt chẻ mỏng. Lạt mỏng thì vừa dẻo
vừa dai, buộc cái gì buộc lẳn, thế chặt được mà không đứt. Lạt chẻ dầy, thì
vừa cứng vừa dòn, buộc chặt không được và hay gẫy đứt. Câu này lấy lạt
