làm thí-dụ, để khuyên người ta nên ăn nói mềm mỏng ngọt ngào ; ăn nói
mềm mỏng ngọt-ngào thì ai nghe cũng lọt tai, do đó việc mình mới chạy.
Lo chật bụng, lo chi chật nhà. – Chật bụng là bụng dạ chật hẹp,
không rộng lượng, không có lòng rộng-rãi đối với mọi người. Chật nhà là
nhà chật hẹp, không rộng rãi. Chỉ lo bụng dạ mình không được rộng-rãi, chứ
lo gì nhà mình không được rộng-rãi. Bụng rộng-rãi thì lắm bạn đến, nhà chật
cũng hóa như rộng vì đông người lui tới chơi bời với mình. Bụng chật-hẹp
thì nhà rộng-rãi đến đâu cũng như chật hẹp vì chẳng ai buồn tới. Đại ý câu
này khuyên người ta ăn ở nên rộng rãi với mọi người, không nên khe khắt
chặt-chẽ quá.
Lộn con toán bán con trâu. – Lộn tiếng miền nam, nghĩa là lầm lẫn,
lẫn lộn. Con toán là con tính (ngày xưa người ta tính bằng bàn toán, hay bàn
tính) trong bàn tính có những quả tròn như hòn bi xâu vào những que đồng ;
có thể đẩy lên đẩy xuống những quả ấy để tính-toán. Những quả đó gọi là
con toán, tức như con số để tính. Khi tính toán nếu để lầm lộn một con toán,
thì có khi thiếu hụt mất hàng trăm hàng ngàn không chừng. Cho nên phải
bán con trâu của nhà đi, để đền vào chỗ lầm-lộn. Đó là nghĩa đen câu tục-
ngữ. Nghĩa bóng : câu này định nói : tính-toán lầm-lộn một chút là thiệt-hại
rất to, ý nghĩa cũng na ná như câu : sai một li đi một dặm.
Lụa tốt xem biên người hiền xem tướng. – Muốn biết lụa tốt hay xấu,
cứ xem ở biên, tức là ở bên mép tấm lụa, thì biết. Hễ mép lụa mà săn mi,
đều sợi thì là lụa tốt. Muốn biết người hiền hay không cứ xem mặt thì biết,
vì khôn ngoan dồn ra nét mặt, và nhân hiền tại mạo (người hiền ở nét mặt).
Câu này nói về cách xem lụa và xem người, dạy ta những trí-thức thông-
thường về sự vật, thuộc vào loại những câu :
Mua cá thì phải xem mang
Mua bầu xem cuống mới toan không lầm
Mua cau chọn lấy buồng sai
Mua trầu chọn lấy trăm hai lá vàng
