Một người hay lo bằng kho người hay làm. – Lo đây là lo-liệu, tính-
toán, sắp đặt công việc đâu vào đấy, tức là tổ-chức. Làm đây là thực-hiện
những điều đã tổ chức sắp đặt. Một người hay lo bằng kho người hay làm
nghĩa là một người có tài tổ-chức công-việc đáng quí bằng cả một kho (tức
là đông lắm) người chỉ biết nai lưng ra làm. Câu này đề-cao giá-trị và địa-vị
người chỉ đạo, đồng thời vạch rõ điều quan-trọng của sự tổ-chức việc làm ;
cũng là để đề cao giá-trị lao-động trí-óc và hạ thấp giá-trị lao-động chân tay.
Mọt ăn cứt sắt. – Cứt sắt là những cặn bã người ta lọc ra khỏi khối sắt,
trong khi rèn sắt, chế đồ dùng. Cứt sắt cứng dắn không khác gì sắt, mọt ăn
thế nào được ? Câu mọt ăn cứt sắt có thể có hai nghĩa : 1) Mọt ăn (đục) thế
nào được cứt sắt ? (ý nói việc không thể làm). 2) Mọt mà định ăn cứt sắt ư ?
(ý nói việc làm khờ-dại). Người ta thường ví kẻ bủn-sỉn, chặt-chẽ không ai
vay mượn nhờ vả được, với cứt sắt mọt không thể ăn.
Một kho vàng không bằng một nang chữ. – Một nang chữ là một túi
chữ, đây là một bụng chữ, tức là sự học chứa chất trong lòng, trong óc người
hay chữ. Một kho vàng không bằng một nang chữ, vì rằng kho vàng có thể bị
cướp, trộm, đốt, phá, hủy-hoại, thất lạc mất, hoặc tiêu-xài mãi có ngày hết đi
; còn sự học hành chứa chất trong bụng, thì không ai trộm cướp, hủy-hoại
được, không thể bị thất lạc và dùng mãi không bao giờ hết, càng dùng túi
chữ càng được trau-dồi thêm. Đại ý câu này muốn nói học-vấn quí hơn của
cải.
Một lời nói dối sám hối bảy ngày. – Sám hối là làm lễ sám-hối, tức là
làm lễ cầu Phật chứng cho việc mình tỏ ý ăn-năn hối hận về những tội lỗi đã
làm và nguyện không tái phạm những tội-lỗi ấy nữa. Sám hối bảy ngày là
làm lễ sám-hối trong bảy ngày liền, ý nói tội lỗi to phải sám hối nhiều ngày
mới rửa được. Cả câu nghĩa là : nói dối một lời thì phải ăn năn sám hối tới
bảy ngày ; hoặc : nói dối là một tội-lỗi rất to. Đại ý câu này khuyên người ta
không nên nói dối.
Một lời nói một gói vàng. – một gói vàng tức là nhiều vàng, một lời
nói một gói vàng nghĩa là : một lời nói quí giá bằng cả một gói vàng. Vì có
lời nói được công được việc, nên vợ nên chồng ; có lời nói cứu được mạng
