chương trình giảng dạy nào, dù nó có hay đến đâu chăng nữa, nếu chưa trở
thành niềm tin của ông thầy thì cũng vẫn chỉ là những chữ viết không có
sức sống, không có sức mạnh trong thực tế. Trong trường hợp này, dù có
kiểm tra chặt chẽ đến đâu thì cũng vô ích. Người thầy không bao giờ có thể
chỉ là kẻ chấp hành chỉ thị một cách mù quáng: Không được sưởi ấm tim
bằng lòng tin của bản thân anh ta, chỉ thị đó sẽ mất hiệu lực - anh đọc và
đặt tờ giấy xuống, rồi lại nói tiếp. - Đó là lời của nhà giáo dục vĩ đại Nga
mà trường ta được vinh dự mang tên. Làm sao một nhà giáo làm việc trong
nhà trường Xô Viết, nhưng trong lòng lại có thể không thừa nhận cái gọi là
“hệ thống giáo dục được ai và giáo dục cái gì?”... Thưa các đồng chí, tôi
hoàn toàn không phải băn khoăn gì cho Macarenco. Càng ngày tư tưởng
của ông càng thấm sâu và sẽ càng thấm sâu vào các trường học và cuối
cùng nhất định sẽ chiến thắng. Không thể nào khác thế được. Tôi băn
khoăn vì cái khác. Những kẻ bi quan hôm nay buộc phải thực hiện các
nguyên tắc của Macarenco vào cuộc sống, đang làm việc đó chỉ vì nghĩa
vụ, rất hình thức, với thái độ lãnh đạm. Tôi chỉ xin nêu một thí dụ. Chúng
ta buộc phải nói với các em về danh dự của nhà trường. Khái niệm này
chứa đựng một ý nghĩa giáo dục rất lớn, nhưng chỉ trong trường hợp nếu ta
có một tập thể nhà trường, nếu học sinh ta tự hào về tập thể đó và sau cùng
nếu nhà trường có bộ mặt, nhiệm vụ và những triển vọng của nó. Một khi
đã muốn thì có thể tạo nên những cái đó và bây giờ khái niệm về danh dự
của nhà trường tự nó sẽ đến. Còn giờ đây? Chúng ta lặp lại lời của bản chỉ
thị, còn tự chúng ta thì không tin rằng việc làm đó là có ích. Cho nên trong
trường hợp này lại dễ nhớ đến lời của Usinski nói rằng nếu thầy giáo dạy
trẻ nghe những lời lẽ đạo đức cao thượng mà các em không hiểu ý nghĩa,
không cảm thấy rõ thứ đó, chính là thầy giáo đang đào tạo những kẻ đạo
đức giả, “những kẻ càng có thuận lợi để tiêm nhiễm thói hư tật xấu, bởi vì
chính họ đã tạo cho chúng bức bình phong để giấu những thói hư tật xấu
đó”.
- Điều đó thì đúng quá, nhưng làm thế nào cơ chứ? - Cô giáo Natalia
Nicolaevna hồi hộp nói.
