có biết giáo dục, và chắc là giáo dục không tồi, con cái người khác? Tại sao
đồng chí có đủ khả năng để kiểm tra lời lẽ, hành động của mình khi làm
việc với con cái người khác? Đồng chí nghĩ tới tương lai của những đứa trẻ
đó nên, khi cần, đồng chí có những biện pháp, đồng chí yêu cầu đòi hỏi,
trừng phạt... Nhưng khi va chạm với con gái mình đồng chí đã để giáo dục
học của đồng chí đâu hết? Tình yêu mù quáng, trái tim người mẹ bắt lý trí
phải im miệng và thế là đồng chí không đủ thông minh để xử lý nữa! Ai là
người có lỗi trong chuyện Valia tự cho mình là một người xuất chúng,
không tôn trọng ai, không cần đếm xỉa đến mọi người, coi khinh mọi
người! Thử hỏi một cô gái Xô Viết lấy đâu ra những thứ ích kỷ ấy? Theo
tôi, đồng chí là người có lỗi trong chuyện này... Đống chí chỉ còn có thể tự
an ủi mình rằng đồng chí không phải là người duy nhất như vậy. Đồng chí
hãy nói thật, con gái đồng chí có yêu, có tôn trọng đồng chí không?
- Tất nhiên là có!
- Đồng chí lầm rồi! Anh quả quyết nói. - Nó không thể yêu, cũng không
thể tôn trọng đồng chí được. Sau này khi nó đã lớn hơn, khi cuộc sống tự
lập đã sửa tính sửa nết cho nó, thì điều đó có thể có còn bây giờ thì không.
Đồng chí lầm rồi.
- Sao anh lại có thể nói như vậy? Làm sao anh biết?
- Đó là quy luật. Những kẻ ích kỷ nói chung không biết yêu, đặc biệt lại
càng không yêu những ai đã làm họ trở thành người ích kỷ. Thử hỏi con gái
đồng chí yêu đồng chí vì điểm gì? Vì trái tim của đồng chí ư? Vì đồng chí
do mềm yếu, đã khuyến khích mọi sự nhũng nhiễu của nó ư? Vì đồng chí
đã cho phép nó chỉ huy đồng chí ư?
Bà Dinaida Grigorevna ngồi im lặng, đầu cúi gầm xuống.
Trong óc bà bỗng xuất hiện hàng loạt dẫn chứng chứng minh cho lời của
thầy giáo Constantin Sergheevich. Và bà cảm thấy mình là một người bất
hạnh, khốn khổ, cô đơn: Cô con gái, vì nó mà bà sống và làm việc, không
yêu bà. Lại còn hơn thế nữa, - nó khinh miệt bà vì bà mềm yếu, vì bà giám
hộ nó, vì những lời dạy bảo trống rỗng của bà... Thầy giáo không dùng
những lời lẽ cay nghiệt, tàn bạo như vậy nhưng tự bà bà cũng hiểu như thế.
