Không, mẹ ạ, mẹ lầm to. Và nếu mẹ muốn biết thì con nói cho mẹ nghe -
đó là thứ tư tưởng phản động! Về sự giáo dục thì mẹ nói đúng. Con người
sinh ra chỉ có năm giác quan: thị giác, thính giác, vị giác, khứu giác và xúc
giác. Thế thôi! Những thứ còn lại thì phải giáo dục!
- Trên đời này có nhiều loại người khác nhau, Jenia ạ, - bà mẹ nói. - Con
vừa nói về “lòng tham”... Có những kẻ suốt đời chỉ có một việc làm là ki
cóp. Cái cần cũng như không cần - họ đều lôi tất về nhà. Còn có kẻ thì chả
nghĩ gì đến chuyện dự trữ. Sống có việc làm, đủ ăn đủ mặc - Thế là được
rồi. Cái đó nên cắt nghĩa thế nào? Do giáo dục ư? Nhưng cả hai loại người
đó đều cùng học ở một trường. Theo mẹ, như vậy có nghĩa là giáo dục cũng
bằng thừa chứ - Giáo dục có thể mang lại nhiều điều bổ ích, nhưng con
người vẫn khác nhau quá... Khác đến mức ngạc nhiên lên được! Và không
dễ gì mà hiểu được họ đâu. Chẳng hạn bọn bạn con, con có hiểu biết họ
không nào?
- Đôi lúc con tưởng là hiểu, nhưng nghĩ kỹ một tí... Thì lại thấy con biết
về họ quá ít.
- Thế đấy... Chẳng qua chỉ vì con suy bụng ta ra bụng người cả đấy thôi.
Cô con gái bé Diuca thường ngày trong gia đình vẫn gọi như vậy, - mếu
máo trong mơ và cựa quậy. Jenia đến cạnh giường sửa lại chăn rồi hôn vào
trán em gái, sau đó cô quay về chỗ cũ. Cô ngồi im lặng suy nghĩ về câu
chuyện vừa xong một lúc lâu. Cô nhớ lại các bạn gái cùng lớp và vô tình so
sánh họ với nhau. Thật vậy sao mà họ khác nhau đến thế? Chẳng hạn như
Valia và Ania. Họ có gì giống nhau không? Cũng có một điểm gì đấy
nhưng đồng thời cũng lại hoàn toàn khác nhau. Hai là Nadia và Lida, - rồi
Catia và Larisa chẳng hạn. Việc so sánh hai người cuối cùng làm cho cô
phải mỉm cười. Từ khi Larisa học khá lên hơn, cô ta có một cái vẻ ngạo
mạn và tự hào làm như số mệnh của cả thành phố Leningrad phụ thuộc vào
điểm số của cô. Vì sao vậy? Vì ngốc chăng?
- Đúng! Mẹ nói đúng. Không nên suy bụng ta ra bụng người thật. Thầy
Constantin Sergheevich cũng đã có lần nói về điều ấy. - Cô thì thầm rồi thở
