LỜI NÓI ĐẦU
Cho tới đây, tôi nói tới tuổi già như thể cái từ này bao trùm một hiện thực
được xác định rõ rệt. Thực ra, đối với loài người, không thể dễ dàng phân tích
tuổi già. Nó là một hiện tượng sinh học: cơ thể người cao tuổi có một số đặc
điểm. Nó kéo theo những hệ quả về mặt tâm lý: một số cách cư xử được coi một
cách chính đáng là đặc trưng cho tuổi già. Cũng như mọi tình huống của con
người, nó có một khuôn khổ hiện sinh: nó làm biến đổi quan hệ của cá nhân với
thế giới và với lịch sử của chính mình. Mặt khác, con người không bao giờ sống
ở trạng thái tự nhiên; trong tuổi già, cũng như ở mọi lứa tuổi khác, quy chế của
con người bị áp đặt bởi xã hội mình sống trong đó. Tình hình làm cho vấn đề trở
nên phức tạp, chính là mối tương thuộc chặt chẽ giữa những quan điểm khác
nhau này. Ngày nay, người ta biết rằng xem xét riêng rẽ những dữ kiện sinh lý
học và những dữ kiện tâm lý học, là một việc làm trừu tượng; chúng chỉ huy lẫn
nhau; chúng ta sẽ thấy trong tuổi già, mối quan hệ ấy là đặc biệt rõ ràng: tiêu
biểu nhất là trong lĩnh vực tâm thể (psychosomatique). Nhưng chỉ có thể hiểu
cái mà người ta gọi là đời sống tâm thần của một cá nhân dưới ánh sáng của
tình thế hiện sinh của cá nhân ấy; vì vậy, tình thế này cũng có những ảnh hưởng
đến cơ thể; và ngược lại: mối quan hệ với thời gian được cảm nhận khác nhau
tùy theo cơ thể suy sụt nhiều hay ít.
Cuối cùng, xã hội quy định vị trí và vai trò của người già trong lúc tính đến
đặc ứng (idiosyncrasie) cá nhân của họ: tình trạng tê liệt của họ, kinh nghiệm
của họ; một cách tương hỗ, cá nhân phụ thuộc vào thái độ thực tiễn và mang ý
thức hệ của xã hội đối với mình. Vì vậy, miêu tả theo lối phân tích những mặt
khác nhau của tuổi già là không đủ: mỗi mặt tác động đến tất cả các mặt khác
và chịu ảnh hưởng của chúng; cần nắm bắt tuổi già trong sự vận động vô hạn
của cái vòng tuần hoàn ấy.
Vì vậy, phải nghiên cứu tuổi già ở tất cả mọi mặt. Vì mục đích chủ yếu của tôi
là đưa ra ánh sáng cái mà ngày nay, trong xã hội chúng ta, người ta gọi là số
phận người già, nên có thể các bạn sẽ không ngạc nhiên khi thấy tôi dành nhiều
trang cho thân phận của họ trong những xã hội được mệnh danh là nguyên thủy,
cũng như cho thân phận của họ vào những thời điểm khác nhau của lịch sử
nhân loại. Nhưng tuy tuổi già, với tính cách số phận sinh học, là một hiện thực
xuyên suốt lịch sử, song không phải vì vậy mà số phận không diễn ra một cách
