chỉ còn mong muốn cái chết. Thời Trung đại thích thiết lập những thế tương ứng
giữa các vùng trên thế giới; người ta so sánh “bốn thời kỳ” với bốn nguyên tố và
bốn mùa vụ. Trên các tấm lịch dân gian, người ta cũng đối chiếu các tháng với
các lớp tuổi đời người.
Trên đây, tôi đã nói là đạo Cơ đốc không thâm nhập tư duy bình dân vốn giữ
nguyên cội rễ theo đạo nhiều thần. Tư duy này thể hiện trong phônclo. Trong
phônclo Đức, mà anh em Grimm đã sưu tầm phần chủ yếu, người già đôi khi
xuất hiện như một con người lịch lãm biết nhiều điều bí ẩn quý giá. Còn thông
thường, đó là một con người đáng thương hại.
Một truyện hoang tưởng được anh em Grimm chép lại, đề xướng một cách lý
giải lý thú về các lớp tuổi đời. Chúa đã quy 30 tuổi đời cho con người và cho
mọi loài vật: lừa, chó, khỉ xin Thượng đế bớt cho 18 tuổi, 12 tuổi, 10 tuổi so với
con số quy định, vì chúng cho một cuộc đời quá dài như vậy sẽ phải vất vả; con
người không được khôn ngoan như các con vật kia: cái phi lý của con người vốn
coi mình là có lý tính là một trong những chủ đề ưa thích của phônclo. Họ
không biết là tuổi thọ phải trả giá bằng cảnh suy tàn. Họ xin thêm tuổi và được
thêm 18 tuổi của lừa, 12 của chó, 10 của khỉ: “Vì vậy, con người có 70 tuổi đời.
Ba chục năm đầu là của người, chúng trôi qua nhanh... Tiếp đến là 18 năm của
lừa trong đó con người phải mang trên vai hết gánh nặng này đến gánh nặng
khác, cung cấp cho cối xay số lúa mỳ nuôi sống những người khác... Rồi đến 12
năm của chó trong đó con người chỉ gầm gừ trong lúc kéo lết từ xó này đến xó
khác, vì không còn răng để cắn... Thời gian này qua đi, con người chỉ còn lại 10
năm của khỉ. Con người không còn đầu óc nữa, trở nên có phần kỳ cục và làm
những điều khác lạ khiến trẻ em phải bật cười và chế giễu”. Vì vậy, nếu tuổi già
của con người vất vả hơn tuổi già của loài vật, thì con người phải chịu trách
nhiệm: chính con người tự đày đọa mình do lòng tham lam dại dột.
Trong những truyện hoang tưởng này, người đàn bà già - mà nữ tính đã khiến
người ta ngờ vực - bao giờ cũng là một con người độc ác. Nếu thảng hoặc người
đó làm điều thiện, thì thực ra cơ thể chỉ là một sự trá hình - thoát khỏi hình hài
của mình và xuất hiện như một nàng tiên rực rỡ sức trẻ và nhan sắc. Những bà
già thực sự là những con yêu tinh cái, những mụ phù thủy độc ác và nguy hiểm -
như các nhà thơ La tinh miêu tả. Thái độ khinh nữ (misogynie) được thể hiện
qua tất cả các nhân vật bà già chúng ta bắt gặp trong văn học. Đó là những bà
già bị săn đuổi hay giết chết một cách tượng trưng ở nông thôn và các ngoại ô
thành phố để giải thoát xã hội khỏi tuổi già. Trong vùng Roussillon, người ta
