tốt hơn là tình yêu của mình... Vì vậy, tôi yêu tức là tôi sống là một hệ quả thật
sự sống động, vì nhớ lại những niềm ước mơ của tuổi trẻ tới mức đôi khi tưởng
tượng là mình vẫn còn trẻ trung”. Trong một bài tiểu luận về tình bạn, ông tán
thành hai cuộc hôn nhân muộn mằn của ông de Senneterre và của thống chế
d’Estrées. Theo ông, chính Salomon đã làm gương cho họ. Thậm chí ông nghĩ
người ta thiên về tình yêu lúc cao tuổi hơn lúc trước. Năm 1663
, ông viết:
“Người ta chỉ vừa chớm già là người ta đã bắt đầu chán ngấy mình vì một nỗi
chán chường hình thành một cách bí ẩn trong chính con người mình. Lúc đó,
tâm hồn ta, không còn một chút tự ái, dễ dàng tiếp nhận niềm tự ái người ta khơi
gợi cho mình”. Vì vậy - theo ông -, người già có thể bị tổn thương trong tình
cảm quá tự yêu mình (narcissisme) - đây là một ý tưởng mới và thú vị - và do
vậy không thể tự vệ trước một con người quyến rũ
Hình ảnh người già đến đây trở nên tinh tế hơn trước kia, trở thành một con
người và không bị cấm đoán trước bất kỳ một tình cảm nào của con người ở
Corneille và Saint - Évremont, tình yêu được nói tới ở đây là ái tình thuần khiết
(amour platonique). Vì vậy, nó được cho phép theo thứ quy tắc tình ái từng ít
nhiều được thiết lập tương đối rõ ràng trên các đường phố nhỏ, để phân biệt nhà
quý tộc với người trưởng giả. Nó làm người ta xúc động ở công chúa de Clèves,
một phụ nữ có chồng bắt buộc phải chung thủy; vì sao nó gây phẫn nộ ở một
người cao tuổi? Và sự nhạy cảm của thế kỷ lại càng thích hợp hơn, vì nếu có
những người phê phán thì trái lại, những người khác ca ngợi những ông già 80
tái hôn.
Chúng ta rơi trở lại vào ước lệ của Molière: tuổi già là một chủ đề ông từng
khai thác không một chút độc đáo, trong lúc theo các tác giả Cổ đại và Italia.
Ông lấy lại của họ nhân vật ông già đa nghi nhưng dại dột, biển lận nhưng cả
tin, hay quở trách nhưng nhút nhát. Nhân vật ấy không mấy giá trị nhưng lại có
nhiều tham vọng. Molière khắt khe hơn đối với tuổi già so với Térence và thậm
chí so với cả Plaute. Chúng ta chỉ tìm thấy trong sáng tác phẩm của ông một
người già dễ thương duy nhất. Trong Trường học các ông chồng, dựa theo tác
phẩm Adelphes, Sganarelle, chắc hẳn tứ tuần, là một ông lão ghen tuông và độc
đoán, nhưng Ariste, người anh trai lớn hơn hai mươi tuổi, lại là người có tư
tưởng tự do, thận trọng, chăm sóc hình hài nhưng không đỏm dáng một cách thái
quá. Ông được người phụ nữ ông muốn kết hôn yêu mến, trong lúc Sganarelle bị
người đàn bà ông ta tán tỉnh lừa gạt. Nhân đây, cần đính chính một sự nhầm lẫn
quen thuộc: không phải tất cả các nhân vật người già của Molière đều là tứ tuần.
