làm. Ở Bỉ, ở Anh, theo một báo cáo của O.I.T. năm 1955, những người thất
nghiệp đã từ hai mươi bốn tháng, trung bình tuổi trên 50. Không nhất thiết có
quan hệ giữa mức độ thất nghiệp và năng lực. Thợ không chuyên nghiệp chịu
ảnh hưởng nhiều nhất, nhưng do hiện đại hóa công cụ, những chỗ làm đòi hỏi
tay nghề cao bị bãi bỏ; những người trẻ chiếm giữ công việc văn phòng, để lại
những nhiệm vụ nặng nề và độc hại, cho những người lớn tuổi. Những người
này buộc phải hạ thấp yêu cầu về tiền công, về tính chất và điều kiện lao động.
Thông thường, họ không nhượng bộ ngay tức thì; cuối cùng, khi phải chấp nhận,
họ bị thiệt hại cả về kinh tế, xã hội lẫn tinh thần.
Giới chủ viện những lý do gì? Những lý do này có giá trị không? Nhiều cuộc
điều tra tìm cách giải đáp những câu hỏi này.
Ở Pháp, Fernand Boverat nghiên cứu 250 doanh nghiệp có tổng số 68.700
công nhân. Theo đa số giới chủ, tuổi tác làm giảm bớt sức lực cơ bắp và khả
năng nhạy bén của thính giác và thị giác. Ngoài ra, một số ít cho là tuổi tác làm
giảm bớt sự khéo léo, khả năng chịu đựng mệt mỏi, nóng, lạnh, độ ẩm, tiếng ồn,
độ rung. Theo một cuộc điều tra khác năm 1961, giới chủ cho rằng công nhân
bắt đầu “có tuổi” vào lúc 50, giảm bớt nhiều tính hiệu quả vì không còn biết
thích ứng với những tình huống mới, và cũng giảm bớt sức lực và độ nhanh
nhạy. Kinh nghiệm, tay nghề, lương tâm nghề nghiệp của họ, tuy cao hơn so với
lớp trẻ, nhưng vẫn không bù đắp nổi những khiếm khuyết trên đây. Năng lực của
phụ nữ giảm sút nhanh hơn nam giới. Quá trình già lão thay đổi tùy theo nghề
nghiệp; thợ mỏ già nhanh hơn mọi người làm nghề khác; khoảng 46 - 47 tuổi;
người làm kế toán, già chậm hơn mọi ngành nghề khác: khoảng 60 tuổi. Cán bộ
lớn tuổi ít năng động hơn cán bộ trẻ. Trong mọi ngành nghề, người lao động lớn
tuổi ít chú ý tới cái mới; tính thủ cựu có hại cho năng suất của họ.
Theo những cuộc điều tra ở Anh, công nhân vẫn giữ nguyên năng suất nhưng
ít bị tai nạn hơn sau tuổi 50. Nhưng trên 65 tuổi, 25% đàn ông (và trên 60 tuổi,
40% phụ nữ) chịu những trạng thái bệnh lý ảnh hưởng tới khả năng linh hoạt của
họ (một nửa số do các bệnh tim mạch). Một cuộc điều tra gần đây ở Anh kết
luận 85% số người nghỉ hưu được hỏi, ở tuổi 65, đều thực sự không có khả năng
tiếp tục công việc, dù họ có muốn khẳng định điều ngược lại.
Một cuộc hội thảo ở Heidelberg, tháng chạp 1966, cũng đi đến những kết luận
tương tự. Một báo cáo viên tuyên bố tỷ lệ người lao động lớn tuổi không thể có
năng suất như trước, hay có khả năng làm công việc giống như trước, vừa đây
có giảm bớt.
