Nhưng điểm này thường bị tranh cãi. Không có sự khác biệt lớn về khả năng
giữa mọt người tuổi 60 và một người tuổi 50. Sức lực cơ bắp đạt mức tối đa lúc
27 tuổi; ở tuổi 60, giảm bớt 16,5%, tức là chỉ giảm 7% so với những người từ 48
đến 52 tuổi. Về sự khéo léo tay chân, sự nhanh nhạy, thay đổi ít từ 15 đến 50
tuổi. Từ 60 đến 69, thời gian thực hiện cần thiết tăng thêm 15%.
Quả là những con số trên đây đều trừu tượng; chúng chỉ liên quan tới những
người khỏe mạnh, và tuổi tác thường kéo theo những hiện tượng rối loạn bệnh
lý. Kết quả điều tra về những cá nhân nhất định, có ý nghĩa hơn. Ở Na Uy, năm
1951, sau khi xem xét 5.000 người làm công ăn lương lớn tuổi trong công
nghiệp, các thầy thuốc cho rằng trong số người tuổi từ 60 đến 64, 82,6% có khả
năng lao động trọn vẹn; 7,3% có thể làm công việc nhẹ; 2,3% có thể làm công
việc từng phần và 7,7% nhẽ ra phải nghỉ hưu. Giữa tuổi 65 và 69, các tỷ lệ tương
ứng là: 81,5%, 7,7%, 2,1%, 8,7%. Sau 70 tuổi, là: 80,7%, 4,1%, 2,8%, 12,4%. Ở
Thụy Điển, số đông công nhân và người làm công, lao động một cách mỹ mãn
cho tới 67 tuổi. Theo một cuộc điều tra do các thầy thuốc tiến hành ở
Bhirmingam, tỷ lệ người hoàn toàn bất lực chỉ chiếm 20% ở tuổi 70, 10% ở tuổi
65, vì bệnh mãn tính hay tàn tật.
Theo những công trình rất quan trọng do Tổ chức Nuffield tiến hành, ở Anh,
một phần quan trọng những sự thiếu hụt của tuổi già được bù đắp và khắc phục
cho tới một tuổi rất cao. Một tấm gương tốt đẹp là ở nhà máy vải sợi Toocsai:
đánh sợi là một công việc chính xác, nhưng nhiều phụ nữ lớn tuổi vẫn làm rất
tốt, mặc dù mắt kém; họ thông thạo công việc như trong lòng bàn tay mình.
Một nhà lão khoa kể tôi nghe sự kiện sau đây: những người lái xe ca có những
hiện tượng sút kém về điều tiết khiến họ, về nguyên tắc, ban đêm không thể chịu
được ánh sáng đèn pha. Thế nhưng khi quan sát họ trên đường, người ta nhận
thấy nhiều người ban đêm lái xe vẫn tốt và thậm chí tốt hơn những người, theo
sự xem xét của phòng thí nghiệm, có khả năng ấy. Họ có cách tránh chói riêng
của họ và tránh đường. Nghề nghiệp, kinh nghiệm giúp họ xử lý và chiến thắng
những nhược điểm của mình. Vì vậy, không nên bao giờ cũng tin cậy vào những
kết quả thu được trong phòng thí nghiệm. Hoàn cảnh ở đấy không hoàn toàn
giống như trên thực địa.
Một báo cáo sau khi nghiên cứu ở Anh, năm 1947, về 11.154 người lao động
trên 65 tuổi, cho biết - trừ những nghề nghiệp quá nặng nhọc như ngành mỏ -
không có mấy khác biệt về năng suất giữa những người lao động tuổi 50 và 59,
cũng như giữa những người 60 và 69. Tính hiệu quả vẫn rất cao. Tại đại hội lão
