cũng cả người giàu vì người ta quy cho người già - nhất là cho các bà già -
những quyền lực ma thuật, và người ta sợ hãi họ.
Người Ojibwa ở phương Bắc, sống gần hồ Winnipeg, ngày nay chịu ảnh
hưởng rất nhiều của nền văn minh Da trắng. Nhưng vào đầu thế kỷ, họ còn giữ
tập tục cũ, và có một sự tương phản rõ rệt giữa quy chế người cao tuổi còn lực
lưỡng và số phận những người “suy tàn”. Họ sống trong một vùng mùa đông rất
lạnh, nhưng khí hậu trong lành, đất đai màu mỡ: nhiều lúa gạo, rau xanh, trái
cây. Các gia đình tập hợp trong mùa hè thành từng trại 50 đến 200 người và
phân tán đi trong mùa đông để săn bắt, theo từng nhóm nhỏ, loài vật có da lông
để bán da. Trẻ em rất được chăm sóc; lên 3 hay 4 tuổi, chúng mới được cai sữa
và các bà mẹ đưa chúng đi theo khắp nơi. Chúng rất được yêu thương, không
bao giờ bị trừng phạt và sống hoàn toàn tự do. Nói chung, trong xã hội này,
không ai ức hiếp ai. Người bệnh được chăm sóc một cách kiên nhẫn. Người ta
chú ý không làm phật lòng người láng giềng, có phần vì ngờ vực: sợ phép phù
thủy. Tôn giáo chủ yếu có xu hướng chống lại bùa ngải và phục vụ lợi ích cá
nhân.
Ông bà thường sống với con cái đã có gia đình và khuyên bảo họ, thường đặt
tên cho trẻ sơ sinh. Họ có “quan hệ vui đùa” với các cháu: ông coi các cháu trai,
bà coi các cháu gái một cách bình đẳng; trêu chọc nhau, đỡ đần nhau. Nhưng
không phải vì vậy mà trẻ em không tôn kính họ: người ta tập cho chúng trọng
vọng người già. Họ ở trong Hội đồng gia tộc gồm cả những người trưởng thành,
và những người này bày tỏ lòng tôn kính họ. Sự tôn kính mang tính chất tương
đối bề ngoài và qua lời nói. Ở một vài bộ tộc, tồn tại một “hội y học lớn” nghiên
cứu cây thuốc: họ cho là một số cây này mang lại sức khỏe và tuổi thọ. Thanh
niên được đưa vào trong hội và được người già huấn luyện. Người ta cho rằng
người già có nhiều quyền lực ma thuật và có thể nguy hiểm. Đôi khi họ hành lễ
với tư cách đạo sĩ. Một vài người trong số họ được chọn làm “người mõ”, ban
đêm đi thông báo chương trình lao động ngày hôm sau và cho những lời khuyên
bảo. Tuổi thọ được ca ngợi, chừng nào nó đi kèm theo sức khỏe. Người ta cho
tuổi thọ có được là nhờ đức độ và cây thuốc.
Khi đến tuổi rất già và tình trạng tàn phế, thì cách đối xử khác nhau rất xa tùy
theo gia đình; nhưng thông thường, người già không được chăm sóc, và thậm
chí có khi người trẻ lấy trộm lương thực dành cho họ. Người ta nghĩ là họ không
còn quyền lực ma thuật và không sợ họ nữa. Cũng có khi họ bị bỏ trong một túp
lều, xa làng hay trên một hòn đảo hoang vắng. Nếu có một người họ hàng muốn
