có sự hợp tác hữu nghị giữa các lớp tuổi. Người trẻ không được ganh đua với
người già; người cao tuổi được độc quyền về nghề nghiệp của mình: đánh trống,
rèn, khắc gỗ. Đến một lúc nào đó, người đó dạy nghề cho một thanh niên rồi rút
lui và người thanh niên lại giữ độc quyền.
Người già không được trao một nhiệm vụ xã hội quan trọng nào, nhưng họ có
quyền lực tôn giáo đảm bảo cho họ những đặc quyền lớn. Để giữ những đặc
quyền này, họ thiết tha cố làm sao vẫn tỏ ra cần thiết đối với cộng đồng. Họ giữ
bí quyết các nghi thức, lễ hội, thuốc chữa bệnh; trong nội tình thị tộc, họ là
những người duy nhất biết các khoản nợ nần của người này, người nọ cũng như
những cuộc thương lượng hôn nhân: sự hiểu biết này là cần thiết cho sự thành
công của các công việc. Tuy nhiên họ cần đến thanh niên là những người duy
nhất có đủ thể lực để săn bắt, đánh cá, mang hành lý cho người Âu. Thanh niên
đe dọa bỏ đi nếu cảm thấy bị ức hiếp. Người già trừng phạt những người vô kỷ
luật bằng cách không cho phép lấy vợ và tham dự việc thờ cúng. Mặc dù sự
xung đột này, vẫn có một thế cân bằng nhất định. Người trẻ biết rằng cuối cùng
người già sẽ chết, mình sẽ được thừa kế gia tài của những người đàn bà góa và
hưởng những đặc quyền của tuổi già. Tất thảy diễn ra như thể người Lele hy
sinh địa vị xã hội chung để thiết lập một thứ bảo hiểm xã hội, bảo đảm tuổi già
cho mình. Khoảng năm 1949, tình hình thay đổi nhiều: thanh niên cải sang đạo
Cơ đốc; được các đoàn truyền giáo và chính phủ bảo vệ. Họ kết hôn với các nữ
tín đồ Cơ đốc giáo và làm việc cho người Âu. Sự phân biệt các lớp tuổi hầu như
không còn nữa.
Đối với người Tiv, phần đóng góp văn hóa của người già là cội nguồn đặc
quyền của họ. Ở Nigeria, người Bantou làm ruộng, chăn nuôi chút ít gia súc, săn
bắt, hái những trái cây ăn được, dệt vải và làm đồ gốm. Họ nuôi dạy con cái một
cách rất phóng khoáng, và một khi khôn lớn, chúng lao động cùng với bố mẹ.
Chúng cũng rất gắn bó, với ông bà, những người thường truyền lại cho chúng
kinh nghiệm về tôn giáo và ma thuật. Tuổi trưởng thành là lứa tuổi được coi là
hoàn mãn nhất; sức nóng là của riêng lớp tuổi này trong lúc cơ thể của trẻ em và
người già thì giá lạnh. Người ta bảo là những người rất già “hoàn chỉnh cơ thể
của họ” (Nhưng họ không cho là sự bất lực cũng như tình trạng khô héo vì già
lão không có quan hệ với tuổi già: theo họ, bất lực là do ma thuật, khô héo, bệnh
tật). Một cách công khai, tất cả số họ đều được tôn kính; nhưng họ chỉ có ảnh
hưởng thực sự nếu có tri thức và năng lực; nếu không, họ không được trao một
chức năng nào; người ta nuôi dưỡng họ, lễ phép đối với họ, nhưng coi họ như
