hệ bao gồm tất cả những lớp tuổi giữa hai itwika. Người đàn ông mà tất cả các
con đã cắt bao quy đầu và bà vợ đã vượt qua tuổi sinh đẻ thì không còn điều
khiển công việc công nữa; nhưng đạt tới thứ hạng cao nhất của thang bậc xã hội
và tham gia hội đồng tối cao. Hội đồng này có những chức năng tôn giáo cao.
Muốn vào hội đồng, phải trải qua một lễ thụ pháp
. Những người được thụ
pháp có quyền hiến tế thánh thần và vong linh tổ tiên; xóa bỏ những vết nhơ về
nghi lễ; nguyền rủa những kẻ độc ác: lời nguyền rủa của họ rất đáng sợ. Họ quy
định ngày giờ cắt bao quy đầu và lễ itwika. Họ xử kiện vì người ta cho là họ
thoát khỏi những niềm đam mê và xét xử một cách công minh. Cũng có một hội
đồng các bà già có trách nhiệm giữ gìn tập tục, trừng phạt thanh niên phạm tội,
và có quyền lực ma thuật. Đàn bà và đàn ông cao tuổi giữ một vai trò chủ yếu
trong các lễ thụ pháp. Người ta coi người già như những “Thánh nhân” thanh
thản và thoát tục. Ảnh hưởng của họ phụ thuộc vào năng lực và cả vào của cải
của họ. Nói chung, người ta cho là họ khôn ngoan. Người ta bảo: “Một con dê
già không vô cớ mà nhổ nước bọt”, và cũng còn nói: “Người già không nói dối
bao giờ”. Các bà già rất được kính trọng khi rụng hết cả răng; người ta cho là họ
“đầy ắp trí tuệ”, và chôn cất họ trọng thể thay vì bỏ xác họ cho sói rừng.
Thông thường người cao tuổi có được một quy chế ưu đãi là nhờ ký ức.
Chẳng hạn người Mèo sống rất cao trong rừng ở Trung Quốc và Thái Lan. Các
dân tộc đã bắt đầu phát triển một nền văn hóa cao và sau đó bị ngừng lại trong
bước chuyển biến, chắc hẳn do chiến tranh. Gia đình mang tính chất gia trưởng:
con trai không rời khỏi nhà bố mẹ trước tuổi 30. Về nguyên tắc, chủ gia đình có
quyền sống, quyền chết đối với mọi người trong nhà; trên thực tế, quan hệ giữa
cha và con trai rất tốt; họ hỏi ý kiến của nhau. Họ có nhiều con; ông bà chăm sóc
các cháu. Phụ nữ, trẻ em, người có tuổi được đối xử rất tốt. Nếu một trong số
những người này cảm thấy cô đơn, sau khi con cháu chết hết, thì nhận sự che
chở của người chủ một gia đình lớn; bao giờ họ cũng được đón nhận, mặc dù là
một gánh nặng. Người ta cho là vong linh người chết sống trong nhà và bảo vệ
gia đình: vong linh hóa kiếp trong những trẻ sơ sinh. Người ta tôn trọng người
già, chủ yếu trong chừng mực họ truyền lại truyền thống, ký ức của họ về các
huyền thoại xưa khiến họ có uy tín lớn. Họ là người hướng dẫn và cố vấn của
tập thể. Thực hiện các quyết định chính trị là lớp người trẻ mà thái độ đồng tình,
vì vậy, là cần thiết; nhưng nói chung, họ tuân thủ nguyện vọng của người già.
Vai trò của ký ức lại càng rõ rệt hơn đối với người Mende mà tổ chức chính trị
có cội rễ trong một quá khứ xa xưa. Họ là một dân tộc Hồi giáo, có khoảng
