xã hội người ta ít chữa bệnh hơn ngày nay: lời giải thích này không đủ, vì
trên nhiều điểm khác, họ bước kịp theo thời đại của mình. Giáo sư A.
Ciusa, làm việc ở Viện Lão khoa Bucaret, trong lúc nhận xét nói chung
người già không đòi hỏi quyền được bảo vệ sức khỏe, đưa ra hai lý do về
hiện tượng ấy: “1/ − Họ không nhận ra thời điểm, trạng thái của họ mang
tính chất bệnh lý; họ cho những sự rối loạn, thậm chí nghiêm trọng, gắn
liền với tuổi tác. 2/ − Họ có thái độ bỏ mặc tiêu cực, thể hiện ra nhiều hơn
nhiều một thái độ ngược lại là thái độ bực tức về những mối lo nghĩ. Thái
độ bỏ mặc ấy là hệ quả của cảm giác cho mình là vô ích”.
Tóm lại, ý kiến của Galien cho tuổi già nằm ở giữa độ đường của bệnh
tật và sức khỏe, là một ý kiến xác đáng. Tuổi già là một trạng thái thông
thường là không bình thường. Canghilem viết: “Quá trình giảm bớt dần
phạm vi an toàn kéo theo sự hạ thấp khả năng chống chọi những sự xâm
nhập của môi trường, tình hình ấy là bình thường, tức là phù hợp với quy
luật sinh học về quá trình già lão”. Khi người già bảo là mình bị bệnh −
ngay cả khi không bị bệnh họ nhấn mạnh hiện tượng bất bình thường ấy; họ
áp dụng quan điểm của người còn trẻ lo ngại khi thấy có hiện tượng bị điếc,
bị cận thị, có những biểu hiện khó ở, chóng mệt mỏi. Khi họ tuyên bố mãn
nguyện về tình hình sức khỏe, khi họ không lo chữa bệnh, tức là họ yên trí
với tuổi già: và lớp tuổi này phản ánh những hiện tượng rối loạn của họ.
Thái độ này phụ thuộc vào sự lựa chọn nói chung của chính họ đối với tuổi
già. Họ biết người ta coi người già như một loại thấp kém. Vì vậy, nhiều
người già cho mọi sự ám chỉ đến lớp tuổi của họ là một lời thóa mạ: họ
muốn bằng mọi giá nghĩ là mình trẻ: họ thích cho là mình kém sức khỏe
hơn là mình già. Những người khác thì thích thú bảo là mình già, thậm chí
là già trước tuổi: tuổi già cho người ta duyên cớ này nọ, cho phép hạ thấp
yêu cầu; phó mặc cho tuổi già, đỡ vất vả hơn là khước từ nó. Những người
khác nữa, tuy không vui vẻ chấp nhận tuổi già, nhưng vẫn thích tuổi già
hơn bệnh tật vốn làm họ sợ hãi và buộc họ phải có một số biện pháp.
Sau khi phỏng vấn những người ở trong một khu nhà của C.N.R.O.
,
một nhà điều tra tóm tắt như sau cảm tưởng của mình: “Toàn bộ cơ thể, cơ
