Canada, năm 1938, chứng minh rằng cần có một triệu tấn chất đốt mới có
thể tách lên khỏi sức hút của trái đất một trọng lượng một hay hai livrơ: từ
đó, ông rút ra kết luận giống như Bickerlow. Trong các phép tính của mình,
ông giả định tên lửa phải có tốc độ phi thường trong lúc gia tốc sẽ chậm
chạp tới mức chất đốt bị tiêu hết ở độ cao nhỏ bé. Rutherford mất năm 1937
ở tuổi 66, ông cho rằng không bao giờ có thể lấy năng lượng chứa đựng
trong vật chất. Năm năm sau, phản ứng dây chuyền đầu tiên được thực hiện
ở Chicago. Khi Pontecorvo báo tin có thể quan sát bên trong các vì sao
bằng những hạt xuyên sâu (particules pénétrantes), tức là các nơtrin, ông bị
các nhà vật lý thiên văn cười vào mũi; nhưng ít lâu sau ông thành công
trong các công trình thí nghiệm. Clarke kết luận: “Người biết nhiều sự vật
nhất về một vấn đề nhất định không nhất thiết phải là người tiên đoán chính
xác nhất tương lai trong lĩnh vực ấy”. Và ông lên án các nhà khoa học cao
tuổi ấy còn gay gắt hơn cả Bachelard: “Các nhà khoa học trên năm mươi
tuổi không còn có thể làm gì khác ngoài việc dự các đại hội và bằng mọi
giá phải được đưa ra khỏi các labô”.
Bản thuyết trình của Clarke không hoàn toàn mỹ mãn. Ông buộc tội
những người có giá trị rất khác nhau, ông không nghiên cứu vì sao họ phản
kháng mà chỉ cho rằng họ có thiên kiến là điều tất yếu. “Một đầu óc hoàn
toàn rộng mở sẽ là một đầu óc trống rỗng”. Nhưng ông nhấn mạnh một sự
kiện quan trọng nhận thức, thay vì phục vụ công việc dự kiến, có thể gây
trở ngại đối với nó. Chẳng hạn, lúc 35 tuổi, Auguste Comte khẳng định
không bao giờ có thể biết được cấu tạo của mặt trời. Tôi cũng xin kể bản
tuyên bố năm 1835 của Viện hàn lâm Y học Lyon về những chuyến du lịch
bằng tàu hoả: Viện này tiên đoán cơ thể con người không thể chịu nổi tốc
độ đến chóng mặt của tàu: “Động tác rung chuyển sẽ làm nảy sinh những
bệnh thần kinh... Còn sự kế tiếp thoăn thoắt các hình ảnh sẽ làm viêm võng
mạc. Bụi và khói sẽ gây viêm phế quản và dính màng phổi. Cuối cùng, nỗi
lo sợ tai nạn thường xuyên xảy tới làm hành khách ở trong tình trạng luôn
luôn báo động và sẽ là hội chứng viêm nhiễm màng óc. Đối với phụ nữ
