Thậm chí dù có dựa vào tương lai gần, tác phẩm cũng vẫn phải chịu
những nguy cơ, và người ta càng tin tưởng vào giá trị của tương lai thì
những nguy cơ ấy càng đáng sợ. Và trước hết là nguy cơ bị loại bỏ do
những hoàn cảnh ngoại lai: đó là số phận Freud lo ngại cho tâm phân học.
Nghĩ tới chuyện tác phẩm có thể bị xuyên tạc cũng không kém xót xa.
Newton biết lý thuyết của ông về lực hút sẽ bị biến dạng và xơ cứng; nhiều
lần ông tìm cách cảnh báo những sự biến dạng ấy nhưng vô hiệu. Nietzsche
rất lo sợ những cách lý giải sai lầm: và quả thật, ông không thể chấp nhận
lối lý giải của bọn phát xít về khái niệm siêu nhân (surhome). Đối với một
kẻ khoe khoang, tương lai công trình của họ không quan trọng bằng tương
lai của sự nổi tiếng. Nếu cho là mình bị ngộ nhận, thì họ sẵn sàng cầu viện
tới những người mai sau: Edmond de Goncourt tự hào cho là họ thích ông
ta hơn Zola. Ngược lại, Bernard Shaw, nổi tiếng lúc sinh thời, đinh ninh là
− do một thứ quy luật hai tay (loi de bascule) mà Hardy, Meredith và nhiều
người khác từng là nạn nhân − các thế hệ mai sau sẽ không công nhận giá
trị của ông. Dẫu sao thì bị lãng quên, bị hiểu nhầm, bị dìm, hay được ngợi
khen − sẽ không có mặt ai hết khi số phận của ông sau lúc qua đời được
quyết định: chỉ có sự không hiểu biết này là chắc chắn và theo tôi, nó khiến
mọi giả thuyết khác đều phù phiếm.
Để kết thúc công việc nghiên cứu này về mối quan hệ của người già
với hoạt động của họ nhằm làm biến đổi thế giới, tôi sẽ xem xét tuổi già
của một vài nhà chính trị. Nhà chính trị không lựa chọn lĩnh vực trừu tượng
của nhà khoa học hay nhà triết học, và cũng không lựa chọn thế giới của sự
tưởng tượng. Họ bám chặt hiện thực; họ muốn tác động tới con người để
hướng lịch sử của thời đại tới một số mục đích nhất định. Họ có thể coi
công việc này là một sự nghiệp: chẳng hạn, đối với Disraeli, người từng
mong ước, từ lúc nhỏ, trở thành bộ trưởng; lúc đầu chính trị xuất hiện dưới
dạng một hình thức trên đường đi tìm kiếm một nội dung; mục đích nhằm
tới, trước hết là việc thực thi một quyền lực, bất luận nó như thế nào và ảnh
hưởng của nó. Trong những trường hợp khác, là một sự cam kết do quá
