chốn trên trái đất tôi sẽ không còn bao giờ đặt chân trở lại. Khi sự vắng mặt
nuốt gọn hết tất cả, thì sẽ chẳng có gì khác bao nhiêu.
Có những người già bị giày vò bởi ý nghĩ cái chết. Người ta có kể với
tôi về một ông già 91 tuổi, giàu có, năng động, nổi tiếng, kết hôn với một
thiếu phụ; mỗi buổi tối, khi đi ngủ, cụ bị một nỗi lo sợ kinh khủng giày vò.
Cụ băn khoăn không biết bà vợ sẽ ra sao sau khi cụ mất. Cụ biết rõ là trẻ,
đẹp, giàu có bà ta sẽ xót thương cụ nhưng tương lai của bà được đảm bảo.
Cụ lo sợ là lo sợ cho bản thân mình. Nhưng các thầy thuốc tâm thần khẳng
định cái chết chỉ ám ảnh người già nếu trong quá khứ họ đã từng sợ hãi cái
chết một cách bệnh hoạn. Những sự kiện lâm sàng chỉ ra rằng cũng như
những chứng loạn thần kinh khác, hiện tượng bị cái chết ám ảnh có cội rễ
từ buổi thơ ấu và thiếu niên
. Nó thường gắn liền với những ý nghĩ tội
phạm: nếu là một tín đồ, người ta hình một cách kinh hoàng sẽ bị quẳng
vào địa ngục.
Theo những bằng chứng tôi thu thập được, nỗi sợ hãi cái chết, thông
thường không phải là mặt trái của một tấm lòng thiết tha yêu cuộc sống; mà
trái lại. Viết về tuổi ấu thơ của mình, Startre viết: “Cái chết cám dỗ tôi vì
tôi không yêu cuộc sống”. Và không nên nghĩ rằng những ai − như
Lamartine − kêu gọi cái chết một cách ầm ĩ, là thực sự muốn chết: không
ngừng nói tới cái chết, họ chỉ tỏ ra là cái chết ám ảnh họ mà thôi.
Trong một cuộc điều tra, người ta hỏi những người ở trong một cư xá:
họ có nghĩ tới cái chết không? và nghĩ tới như thế nào? Sau đây là những
câu trả lời: “Sẽ có ngày phải chết thôi mà”, “có nghĩ tới cái chết, và nghĩ tới
luôn”, “khi tôi không thở được nữa thì chết sẽ là một sự giải thoát”, “khi
trong đầu óc có những ý nghĩ đen tối, thì tôi nghĩ tới cái chết”; “chết, hơn là
đau khổ”; “người ta sống là để mà chết'“ “có người nghĩ tới cái chết; nhưng
cái đó không làm tôi khó chịu”; “tôi không nghĩ tới cái đó. Người ta ở đây
để nhường chỗ cho những người khác”; “tôi đã mua cho mình một nấm
mồ”; “người ta biết là người ta phải chết”; “tôi thường hay nghĩ tới cái đó.
Nó sẽ là một sự giải thoát đối với tôi”; “tôi không nghĩ tới cái đó. Người ta
thấy luôn luôn có người chết”; “đó là cuộc sống. Cái chết là sự nối tiếp
