Trong Nhật ký riêng, Mauriac viết: “Vào bước ngoặt cuối cùng này
của tuổi tác, điều làm chúng ta ít phiền muộn nhất, không phải ở chỗ họ
chờ đợi cái tồi tệ nhất về phía chúng ta... Nếu bàn tay bạn run run khi đặt
một tách cà phê lên bàn, thì cái run rẩy ấy được người ta ghi nhận. Cho tới
cả những lời ngợi khen vẻ mặt vui tươi của chúng ta cũng đè nặng lên
chúng ta. Người ta kêu lên vì kinh ngạc trước dáng dấp trẻ trung của một
người già trong lúc không một ai có ý nghĩ muốn thuyết phục một người gù
là lưng người đó thẳng chứ không phải như trong thực tế”.
Người già biết mình không thể đo lường được những điểm yếu của
mình: họ có thể rất lẩm cẩm hay chí ít cũng giảm sút trí nhớ mà không nhận
ra. Họ lý giải có khi đúng, có khi sai những ánh mắt, những nụ cười, những
lời nói của những người xung quanh. Họ kêu toáng lên khi chưa bị người ta
đụng tới; giận dỗi chẳng vì một cái gì hết. Và quả vậy, trong một hoàn cảnh
nhất định nào đó, có lẽ họ không có một lý do nào để nổi nóng; nhưng họ
thường xuyên bất bình, mọi thứ đều làm họ tổn thương, kể cả những nỗ lực
của người ta để tránh không đụng tới họ.
Thế giới người lớn không còn là thế giới của họ: họ phủ nhận các
mệnh lệnh, thậm chí cả đạo lý của nó. Họ không tự áp đặt cho mình một nỗ
lực nào nữa. Họ cho rằng “mọi cái đều có thể được phép”. Nghĩ sao, họ nói
vậy, kể cả những lời nhận xét khó chịu, những lời thô bạo. Họ không còn
kiểm soát những sự xung động của mình nữa, không phải vì không kiểm
soát nổi, mà vì thấy chẳng có lý do gì để phải kiểm soát. Năm 1930, Paul
Courbon làm một bản thuyết trình chi tiết thuộc loại này. Người trong cuộc
là một bà già 72 tuổi, từng có một cuộc sống giàu có và hào hoa. Bà ở góa
lúc 60 tuổi với một cô con gái phải nhốt kín vì bị điên sớm. Cô đơn và thất
vọng, tính tình bà thay đổi. Bà hành động, nói năng không suy nghĩ, mặc
cho về sau phải hối hận. Bà tỏ ra cay nghiệt và biển lận với đầy tớ tới mức
họ phải bỏ đi; bà thuê những người khác được vài tháng, rồi lại những
người khác nữa chỉ ở được vài tuần. Về sau, khi một cô ở đến xin việc bà
tuyên bố ngay là không hợp: bà nghi cô ta thông đồng với những người gác
cổng bị bà ta khinh ghét. Bà tố cáo họ hỗn láo, làm ăn không tử thế, cố tình
