thách thức thời gian. Trong xã hội bóc lột của chúng ta, khả năng ấy bị loại
trừ đối với tuyệt đại đa số người ta.
***
Trên kia, tôi đã nói là bệnh thần kinh xảy ra ở người già nhiều hơn so
với mọi nhóm tuổi khác
. Nhưng cho tới cuối thế kỷ XIX, chúng rất được
ít biết tới, người ta đều thâu tóm chúng vào một loại hình duy nhất: sự sa
sút trí tuệ ở tuổi già. Wille, thầy thuốc Thụy Sĩ, là người mở ra một kỷ
nguyên mới vào năm 1873: theo sau công trình nghiên cứu của ông về vấn
đề này có nhiều công trình khác. Năm 1895, họp ở Bordeaux một đại hội về
chứng loạn tâm thần của người già. Từ ấy, có nhiều công trình về chứng
loạn thần kinh và loạn tâm thần. Nhưng vì tuổi già là một “hiện tượng bất
bình thường một cách bình thường” (anomalie normale), nên thường khó
có thể vạch ranh giới giữa hiện tượng rối loạn tâm thần thường gắn liền với
hiện tượng lão hóa, và những trường hợp rối loạn mang tính chất bệnh lý.
Một số hiện tượng thay đổi tính khí và hành vi tưởng chừng do hoàn cảnh
gây ra, nhưng thực ra là những tiên triệu của bệnh tật; một số những sự thay
đổi khác tưởng chừng do rối loạn thần kinh thì lại do hoàn cảnh gây nên.
Dẫu sao thì cũng có nhiều trường hợp thực sự mang tính chất bệnh lý. Mọi
người già đều yếu đuối về thể chất; họ bị thua thiệt về mặt xã hội, kéo theo
những hệ quả về trạng thái tinh thần, hoặc trực tiếp, hoặc do quá trình suy
thoái của cơ thể gây nên; hoàn cảnh sống, điều kiện giới tính của họ thuận
lợi cho sự phát triển các chứng loạn thần kinh và loạn tâm thần.
Một người trở thành một bệnh nhân loạn thần kinh khi “không thể tìm
thấy trong việc đồng nhất hóa bản thân nhân vật mình đóng, những mối
quan hệ tốt với người khác và một thế cân bằng nội tâm mỹ mãn
”. Lúc
đó, người ấy có những triệu chứng mà thực ra là thái độ chống lại một tình
thế không thể chịu nổi. Nhiều thầy thuốc tâm thần nhấn mạnh tình trạng
“sút kém của sự đồng nhất hóa” này thường chế ngự nhân cách người bị rối
loạn thần kinh. Thế và một trong những khó khăn lớn của người già, chính
là việc giữ được ý thức về hình tích (identite) của mình. Chỉ riêng sự kiện
biết mình già cũng có thể biến đổi họ thành một người khác mà họ không
