Tôi đã biết sai lầm biết dường nào
Và ham muốn nó là nguồn tai họa cho con người biết bao”.
Trong một bản xonê khác, ông viết:
Những sự phù phiếm của thế giới
Đã tước mất của tôi
Thời gian để chiêm ngưỡng Thượng đế”.
Gửi những bản xonê này cho Vasari, ông viết: “Lúc nào đến tuổi 80,
anh sẽ hiểu những điều tôi cảm nhận”.
Ông gọi những bức tượng của ông là “những con rối của mình”. Ông
nghĩ mình đã sai lầm phụng sự nghệ thuật thay vì hoàn toàn hy sinh cho
Chúa. Ông đã sai lầm khi nghĩ làm một sứ mệnh của Chúa: thực ra ông chỉ
làm phương hại đến hạnh phúc bản thân.
Nhưng ông vẫn tiếp tục làm việc. Công việc xây dựng Saint − Pierre
vẫn tiến triển; nhưng ông không thể làm cho quan niệm tổng hợp cũng như
dự án về mặt tiền của mình chiến thắng. Chỉ có riêng mái vòm bát úp là
đúng theo dự án của ông. Bị bệnh thống phong hành hạ, đêm ông không
ngủ được. Ông đi vẩn vơ trong xưởng làm việc và nặn tượng, gọt dũa đá
cẩm thạch với một sức lực thanh niên. Ông tạc bức tượng Đức bà đau khổ
(Pietà) thành công nhất của mình. Thỉnh thoảng, trong đêm khuya, ông
cưỡi ngựa dạo chơi trên những đường phố hoang vắng của La Mã để lãng
quên những nỗi đau đớn. Ông cảm thấy suy yếu đi về mặt trí tuệ. Ông viết
thư cho Vasari: “Trí nhớ và đầu óc đã ra đi để chờ đón tôi ở nơi khác”.
Trong thơ, ý nghĩ cái chết trở đi trở lại. Năm 1561, ông bị một cơn động
kinh; bị suy sụt một thời kỳ dài và có phần khác thường. Nhưng nghị lực
của ông tỏ ra bất khả chiến thắng. Năm 1563, cộng tác viên chủ yếu của
ông, người được ông cử điều khiển công việc ở Saint − Pierre, bị kẻ thù của
ông đâm bằng dao găm, và chúng tố cáo Gaeta, một trong những người
giúp việc tốt nhất của ông phạm tội ăn trộm, khiến Gaeta phải vào tù. Ông
can thiệp với giáo hoàng, và Gaeta được tha. Ông cử Gaeta điều khiển công
