bình thường thì không khó khăn lắm trong việc giữ gìn sức khỏe. Tôi có
biết một ông già hoàn toàn thích nghi với tuổi tác của mình: đó là ông nội
tôi. Là người ích kỷ, hời hợt, giữa các hoạt động vô bổ tuổi trưởng thành và
trạng thái không hoạt động trong những năm cuối đời, khoảng cách không
lớn bao nhiêu. Cụ không phí sức, không lo nghĩ vì không lấy gì làm điều:
sức khỏe cụ vẫn rất tốt. Dần dà, những buổi dạo chơi của cụ ngắn dần, cụ
thường ngủ nhiều hơn trong khi đọc tờ Tin tức miền Trung. Cho tới lúc qua
đời, cụ có cái mà người ta gọi là “một tuổi già tốt đẹp”.
Chỉ có nghèo nàn về tình cảm và trí tuệ mới có thể chấp nhận trạng
thái cân bằng buồn bã ấy. Có những người dành cả cuộc đời để chuẩn bị
cho cái đó và cho đó là tuyệt đỉnh của mình. Cornaro, vị trưởng lão ở
Vonidơ thế kỷ XVI, là như vậy. Với một sức khỏe tuyệt vời lúc 85 tuổi, ông
là một tấm gương cho hậu thế trong tập chuyên luận ông viết vào thời kỳ
ấy: Bàn về cuộc sống điều độ và quy củ. Ông nhấn mạnh sự tiết độ trong
hưởng thụ khoái lạc, cách sử dụng khôn ngoan thời khóa biểu và nhất là
tính thanh đạm trong chế độ ăn uống: trong hơn nửa thế kỷ, mỗi ngày, ông
chỉ tiêu thụ 12 aoxơ thức ăn đặc và 14 aoxơ vang. Ông miêu tả cuộc sống
giữa đám bè bạn, con, cháu quây quần xung quanh, thị giác và thính giác
hoàn hảo, đọc sách, viết sách, cưỡi ngựa, săn bắn, đi du lịch. “Tôi thấy tuổi
tác tuy cao vẫn là điều thú vị nhất và đẹp đẽ nhất trong đời mình. Tôi sẽ
không đổi tuổi tác và cuộc đời mình lấy tuổi thanh xuân tươi tốt nhất”. Ông
cho đó là phần thưởng vì đã biết thận trọng sử dụng những của cải trên đời.
Thực ra, ông có ít ưu điểm hơn, chứ không hẳn như ông nói, vì hoàn cảnh
ưu đãi ông một cách hào phóng. Ông có một tài sản to lớn, ở một ngôi nhà
tuyệt vời giữa một khu vườn mênh mông. Ông sống gần một trăm tuổi và
một trong những bà cháu họ khẳng định ông vẫn mạnh khỏe và thậm chí
tráng kiện cho tới phút cuối cùng.
Trên tất cả các mặt thận trọng, điềm tĩnh, tiết độ, Fontenelle cũng có
cách sống đẹp trong tuổi già. Ông thầm thì khi sắp mất ở tuổi gần trăm:
“Tôi chỉ cảm thấy một chút khó sống”. Một trong những người viết tiểu sử
ông kể lại: Ông sinh ra yếu ớt, và để giữ gìn sức khỏe, “ông tránh hết sức
