ngựa; ông phát khóc lên vì sung sướng và ngay ngày hôm ấy, cho ngựa kéo
xe chạy theo nước kiệu lớn trên đường phố: ông thấy con ngựa quá già và
thay bằng một con khác, hăng hái hơn. Và trong nhiều năm, ông dạo chơi ở
nông thôn. Cuối cùng, ông làm việc được hai, ba tiếng mỗi ngày, đọc báo
và tạp chí, đón tiếp bạn bè và mọi tôi chủ nhật, đến ăn tối với một trong
những người bạn ấy. Ông ít nói nhưng biết lắng nghe và người ta thích
chuyện trò với ông. Thỉnh thoảng, để kiếm chút ít tiền, ông đọc sách trước
công chúng. Ông tự chữa bệnh bằng cách tắm và xoa bóp. Ông kỷ niệm
năm sinh lần thứ 69 cùng với nhiều bạn bè. Ông viết:
“Đối với bản thân mình − trái tim linh hoạt còn đập trong lồng ngực.
Hình hài già nua, bị liệt và tàn tạ, trơ ì như một tấm khăn lượm rủ
xuống quanh tôi.
Những ngọn lửa thiêu cháy trong giòng máu lờ đờ nhưng chưa ngừng
chảy.
Niềm tin vẫn nguyên vẹn, giữa bè bạn yêu thương”.
Thơ ca, tình bạn, thiên nhiên vẫn còn là những lẽ sống khiến trái tim
ông vẫn rộn ràng, mặc dù ông nhận biết cảnh suy tàn của mình. Nhưng hai
ngày sau, ông lại bị một cơn cấp phát, và một ngày sau nữa là hai cơn khác.
Toàn thân ông run rẩy, bập bẹ gọi tên những người bạn vắng mặt. Suốt
một tuần, ông không chịu đi khám bệnh. Cuối cùng, thầy thuốc tới và giúp
ông chữa bệnh. Ông viết: “Con tàu già nua không còn đủ sức làm những
cuộc hành trình nữa. Nhưng cây cờ hiệu vẫn ở trên cột buồm và tôi vẫn
cầm tay lái.” Thời kỳ dưỡng bệnh kéo dài; ông cảm thấy rất mệt mỏi, đắm
chìm vào những cơn ngủ lịm. Nhưng ông vui mừng thấy đầu óc vẫn minh
mẫn và sử dụng được cánh tay phải: “Giờ đây, khi tôi chỉ còn hai thứ ấy,
chúng đối với tôi quý giá biết chừng nào!”. Ông bị bệnh tiểu đường, bị rối
loạn tuyến tiền liệt và bóng đái, làm ông hết sức đau đớn. Ông phải bán xe
ngựa và ngựa đi. Trong căn phòng nhỏ, bề bộn giấy tờ nhưng cửa sổ bao
giờ cũng mở, ông vất vả lết mình từ giường tới phôtơi. Bạn bè mua tặng
ông chiếc phôtơi lăn và Traubel-em đưa ông ra bờ sông Delaware, ông vốn
