(femme objet), từ thuở nhỏ, đồng nhất hóa bản thân với toàn bộ hình ảnh cơ
thể mình, thì chú bé coi dương vật của mình như là một bản thân mình thứ
hai (alter ego): suốt đời, người đàn ông tự nhận biết mình qua dương vật
của mình và cảm thấy mình đang gặp bước hiểm nghèo. Chấn thương tâm
thần vì lòng tự yêu mình (traumatisme narcissiste) mà họ lo sợ, là sự sa sút
của cơ quan sinh dục: không thể đạt được sự cương cứng, duy trì nó và thỏa
mãn người bạn tình. Nỗi sợ hãi này có phần ít quan ngại hơn trong cuộc
sống vợ chồng. Chủ thể có thể tự do lựa chọn lúc làm tình. Có thể dễ dàng
bỏ qua một ý đồ không thành công. Mối thân tình vợ chồng khiến sự đánh
giá của người bạn đời ít đáng sợ hơn. Vì ít lo lắng hơn, nên người đàn ông
có vợ ít bị ức chế so với một người khác. Vì vậy, nhiều cặp vợ chồng tuổi
rất cao vẫn duy trì hoạt động tình dục: những sự quan sát của các nhà xã
hội học khẳng định những cuộc điều tra tôi kể lại.
Tuy vậy, khá nhiều người đàn ông có gia đình chỉ còn những hoạt
động rất thưa thớt hay hoàn toàn không còn. Nếu hiện tượng thoái triển tình
dục xảy ra sớm, thì thường là do những nguyên nhân xa lạ đối với bản năng
giới tính: sự mệt mỏi về cơ thể hay tinh thần, những mối lo nghĩ, tật bệnh
hoặc, đối với một số chủ thể, ăn uống quá mức. Về mặt tình dục, người ta
biết rằng dù còn trẻ, người đàn ông cảm thấy thay đổi đối tác: sự đơn điệu
giết chết ham muốn ở họ. Lớn tuổi, họ chán ngán về người bạn đời quá
quen thuộc, nhất là vì những người này đã già và không còn khơi gợi đối
với họ nữa. Khi có thể, nhiều người đàn ông lớn tuổi tìm thấy lại sức cường
tráng khi thay đổi đối tác cũ bằng một người mới mà thông thường họ chọn
lựa, trẻ hơn.
Hoàn cảnh góa vợ thường gây nên hiện tượng chấn thương tâm thần
khiến người đàn ông tránh hoạt động tình dục trong một thời gian tương đối
dài hay vĩnh viễn. Những người đàn ông góa vợ hay độc thân tìm kiếm lối
thoát cho dục năng của họ khó khăn hơn nhiều so với những người có gia
đình. Phần đông đã mất đi khả năng quyến rũ: nếu tìm bước phiêu lưu họ
dễ bị thất bại. Và họ do dự thử xem. Đạo đức xã hội cho hành vi ngông
cuồng của người già là đáng xấu hổ hay lố bịch. Không hề có gì bảo vệ họ
