thơ tuyệt vọng. Theo ông, bạn hữu cũng như sách vở không thể an ủi mình:
“Vũ trụ không còn nữa đối với ta và bản thân ta cũng không còn nữa, tuy
tới nay, ta là người được thánh thần ưu đãi. Họ đã thử thách ta, đã cử
Pandore đến với ta, nàng vô cùng phong phú về của cải, nhưng cũng đầy
rẫy những nỗi hiểm nguy, họ đã đẩy ta tới đôi môi hào hiệp của nàng.
Nhưng giờ đây họ chia rẽ ta, bắt ta chịu cảnh hư vô”. Con trai, con dâu làm
tình làm tội ông: họ lo sợ cho phần thừa kế của mình. Ông có niềm an ủi
được gặp lại Szymanowska tới Weimar tổ chức một buổi hòa nhạc. Hôm bà
ra đi, vào lúc xe ngựa lên đường, ông kêu vang: “Chạy nhanh lên, đưa nàng
lại cho ta!”. Bà quay trở lại và ông siết chặt bà vào lòng, và khóc, không
nói nửa lời: ông vĩnh biệt tình yêu, tuổi trẻ. Ông ngã bệnh, hay ít nhất cũng
nằm trên giường bệnh, có lẽ để trốn tránh cảnh náo loạn trong gia đình, vì
dự định hôn nhân vẫn chưa bị bỏ hẳn. Zelter, bạn ông, tới thăm và đọc to
cho ông nghe ba lần liền, khúc bi thương ông sáng tác do sự khước từ của
Ulrique. Ông chịu ngồi dậy và nhanh chóng khỏi bệnh. Ông đưa bài thơ
vào một thi tập ông gọi là Thơ bộ ba về sự đam mê (Trilogie de la passion).
Nhưng từ ấy, phụ nữ không còn tồn tại đối với ông nữa; ông một mực oán
hờn cho tới lúc qua đời.
Tình yêu của người già không phải bao giờ cũng gặp thất bại; ngược
lại là đằng khác. Đối với nhiều người trong số họ, hoạt động tình dục kéo
dài rất lâu. Công tước de Bouillon 66 tuổi khi sinh con trai là Turenne.
Thân phụ công tước de Richelieu nổi tiếng, tục huyền lần thứ hai năm
1702, lúc 70 tuổi. Con trai ông, 62 tuổi, thống đốc Guyenne, sống phóng
đãng. Lúc già, ông quyến rũ nhiều thiếu phụ. 78 tuổi, đội tóc giả, hóa trang,
gầy gò, ông ta giống một con rùa thò đầu ra ngoài mai: nhưng ông ta vẫn có
quan hệ với các nữ diễn viên Nhà hát lớn ở Pháp, ông có một người tình
chính thức, và buổi tối đến với các gái đĩ; thỉnh thoảng đưa họ về nhà và
thích nghe họ kể chuyện tâm tình. Lấy vợ lúc 84 tuổi, ông ta sử dụng thuốc
kích dục; làm vợ mang thai; và còn phản bội vợ. Ông ta tiếp tục có hoạt
động tình dục cho tới ngày chết, ở tuổi 92. Marivaux lấy vợ lúc 77 tuổi và
có một con gái. Lakanal kết hôn lúc 77 tuổi và sinh một con trai.
