‘Và bây giờ tuy nhiên ở đây có một điểm thứ ba nữa. Bạn đã bàn bạc với
nguồn gốc của tôn giáo đã một lần trước đây, trong Totem và Taboo [1912-
1913] của bạn [35]. Nhưng ở đấy, nó đã xuất hiện dưới một ánh sáng khác
biệt. Tất cả mọi thứ đã là quan hệ cha-con. Gót đã là người cha cao vời, và
hoài mong về người cha đã là gốc rễ của nhu cầu về tôn giáo [36]. Kể từ sau
đó, có vẻ như, bạn đã khám phá ra những yếu tố của sự yếu đuối và bất lực
của con người, mà thực sự vai trò chính trong sự hình thành của tôn giáo nói
chung được giao cho chúng, và bây giờ bạn chuyển vị tất cả những gì vốn
một lần từng là mặc cảm về người cha vào những điều khoản của sự bất lực.
Tôi có thể hỏi bạn giải thích sự chuyển đổi này?’.
Với thích thú. Tôi chỉ đương chờ lời mời này. Nhưng là nó thực sự là một
chuyển đổi hay không? Trong Totem và Taboo, không phải là mục đích của
tôi để giải thích về nguồn gốc của những tôn giáo nhưng chỉ về tục thờ vật tổ
[37]. Bạn có thể nào, từ bất kỳ những quan điểm được biết đến với bạn, giải
thích sự kiện là hình dạng đầu tiên mà trong đó thần linh bảo vệ tự phơi mở
bản thân cho con người thấy sẽ là của một con vật, rằng có một sự ngăn cấm
giết và ăn thịt con vật này và ấy thế mà vẫn có tập quán trang nghiêm là cả
cộng đồng giết và ăn nó cứ mỗi năm một lần? Điều này là chính xác là
những gì xảy ra trong totemism.
Và khó mà dẫn đến đâu để tranh luận về việc liệu totemism nên được gọi là
một tôn giáo hay không. Nó có những nối kết mật thiết với những tôn giáo
thờ Gót muộn hơn về sau. Những con vật totem trở thành những con vật
thiêng liêng của những vị Gót, và sớm nhất, nhưng cơ bản nhất về hạn chế
đạo đức, - những điều cấm đối với tội giết người và tội loạn luân, bắt nguồn
từ totemism. Dù bạn có hoặc không chấp nhận những kết luận của Totem và
Taboo, tôi hy vọng bạn sẽ thừa nhận rằng một số những sự kiện không kết
nối với nhau, rất đáng chú ý, được đem lại cùng với nhau trong nó, thành
một toàn bộ phù hợp nhất quán.
Câu hỏi về tại sao trong lâu dài, Gót thú vật đã không đủ thoả mãn, và đã
được thay thế bởi một con người, là hầu như đã không đề cập đến chút nào
trong Totem và Taboo, và những vấn đề khác liên quan đến sự hình thành
của tôn giáo đã không được nhắc nhở gì trong cuốn sách cả. Bạn có xem là